Open Joodse Huizen: herdenken in huiskamers
Opnieuw gaan in Den Haag deuren open van woningen, winkels en scholen voor Open Joodse Huizen. Tot en met 4 mei staan verhalen over slachtoffers en verzetsstrijders uit de Tweede Wereldoorlog centraal.
Tijdens Open Joodse Huizen worden op zestien plekken in Den Haag verhalen verteld over Joodse inwoners, onderduikers en verzetsstrijders tijdens de Tweede Wereldoorlog. Nabestaanden van slachtoffers, huidige bewoners van de adressen en historici komen aan het woord. Het initiatief begon ooit in Amsterdam vanuit de wens van bewoners om stil te staan bij de Joodse geschiedenis van hun huizen. In heel Nederland openen dit jaar zo’n 200 huizen, winkels en scholen hun deuren om stil te staan bij de Joden die ooit op deze locaties woonden en werkten.
Een aantal bijeenkomsten staat in het teken van onderduikverhalen
Den Haag doet voor de elfde keer mee. De stad kent een rijke Joodse historie. Voor de Tweede Wereldoorlog telde de stad 17.000 Joodse inwoners. Daarmee was het na Amsterdam de stad met de grootste Joodse gemeenschap van Nederland. Tijdens de oorlog werden ruim 12.000 van hen vermoord. Na de oorlog keerden in Den Haag slechts 2000 Joden terug uit concentratiekampen en onderduikadressen. Open Joodse Huizen brengt hun verhalen tot leven met foto’s, dagboekfragmenten, muziek en herinneringen.
Onderduik en verzet
Een aantal bijeenkomsten staat in het teken van onderduikverhalen. Een bijzonder onderduikverhaal wordt verteld in de Portugese Synagoge aan de Prinsessegracht 26. Astrid Dekkers belicht daar op donderdag (1 mei) het leven van de familie Egger, bekend uit het boek ‘Surinaamse Rug Joodse Buik’ van Wim Egger. Tijdens de oorlog boden de Surinaamse William Egger en de Joodse Amsterdamse Engelina Jas onderdak aan twaalf Joodse onderduikers in Den Haag. Ondanks arrestaties en deportatie overleefde het gezin de oorlog.
Aan de Pletterijstraat 140 delen Joost en José Mendels op zaterdag 3 mei de geschiedenis van hun huis. Hier zaten tientallen mensen ondergedoken doordat verzetsstrijder Corrie Zondervan en haar Joodse man Salomon Mendels de sleutels van de Duitse bezetter wisten te bemachtigen. Dankzij een verwarrende entree konden de onderduikers bij verraad tijdig vluchten of zich verstoppen.
De Wagenstraat vormde ooit het kloppende hart van de Joodse buurt in Den Haag
Op de historische locatie van het Nationaal Monument Oranjehotel (Van Alkemadelaan 1258) interviewt Astrid Dekkers deze vrijdag voormalig D66-politicus Hanneke Gelderblom-Lankhout. Als kind kwam zij onder de hoede van kunstenares Ru Paré. Zij liet maar liefst 52 Joodse kinderen onderduiken, waar ook een podcast over werd gemaakt. Deze bijeenkomst is speciaal gericht op jongeren.
In een kleine woning aan de Reinkenstraat hielp masseuse Mies Walbeehm tijdens de oorlog naar schatting honderd Joden onderduiken. Marloes Vernooijs maakte onlangs de podcast ‘Het Haagse Achterhuis’. Bij antiquariaat Colette & Co in de Reinkenstraat 45 vertelt ze op 3 mei over het leven van Walbeehm.
Joodse buurt
De Wagenstraat vormde ooit het kloppende hart van de Joodse buurt in Den Haag. Na het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog kreeg de Joodse buurt al snel te maken met agressie, vernielingen en deportaties. Jos Teunissen vertelt op zondag 4 mei aan de Wagenstraat 105 het verhaal van postzegelhandelaar Abraham Manuskowski en andere bewoners van de voormalige Joodse buurt. Op dit adres staat de nog altijd bestaande postzegelwinkel Manuskowski.
Ook op andere locaties in Den Haag klinken verhalen over moed en overleven. Zo zijn er bijeenkomsten aan de Veenkade 146 (boksschool), Noordeinde 69-71, Loosduinse Hoofdstraat 555 (Bibliotheek Loosduinen), Scheveningseweg 21A (Joodse Begraafplaats), Carel Reinierszkade 167, Maastrichtsestraat 106 en Denneweg 64 (Haagse Kunstkring). Alle bijeenkomsten duren maximaal een uur. De toegang is gratis en aanmelden is, tenzij anders vermeld, niet nodig.
Open Joodse Huizen, donderdag 1 tot en met zondag 4 mei, diverse locaties. Meer informatie: www.openjoodsehuizen.nl
