Kritiek op harder asielbeleid: gaat de hulp ondergronds?
Er is veel te doen om de nieuwe asielwet, die ongedocumenteerd verblijf in Nederland en hulp aan ‘illegalen’ strafbaar maakt. Wordt de logeerkamer nu een onderduikplek?
Acht partijen in de Haagse gemeenteraad hebben het stadsbestuur opgeroepen niet te handhaven op de strafbaarheid van illegaliteit in de stad. De politie heeft laten weten daar ook niet de capaciteit en middelen voor te hebben. Het landelijke Netwerk Dak stuurde een brandbrief aan de Tweede Kamer over ‘de ondermijning van hulp aan mensen in nood’, die werd ondertekend door onder meer de Haagse hulporganisaties Stichting voor stad en kerk (STEK), de Haella Stichting en het Straat Consulaat.
Kortom, er is volop kritiek op de Asielnoodmaatregelenwet waarmee de Kamer vorige week instemde. Dat geldt ook voor de nieuwe Woningwet, die verbiedt statushouders voorrang te geven bij het toewijzen van een sociale huurwoning. Dit ‘strengste asielbeleid ooit’ was de afgelopen tijd hét onderwerp van gesprek. Ook aan de keukentafel van de 63-jarige Willemijn van Gent, in het souterrain van een herenhuis aan de Groot Hertoginnelaan in de wijk Duinoord. Aan die tafel zitten niet alleen zij en haar man, maar ook hun Syrische gast Abeer Albatal.
Toen onze zoons uit huis gingen, kregen we last van vierkantemeterschaamte
De 33-jarige Albatal trakteert op een ‘typisch Syrisch’ toetje dat ze heeft gemaakt van rijst, melk, suiker, oranjebloesem en rozenwater. Ze vluchtte drie jaar geleden voor de oorlog in haar thuisland naar Nederland. Hier kreeg ze een verblijfsvergunning voor vijf jaar, maar een woning heeft ze nog niet. “Heel veel Nederlanders wachten ook op een huis,” beseft ze. “Dit is hun land. Maar ik kan niet terug naar dat van mij, het is er niet veilig.” Het leven in ‘de kampen’, zoals Albatal asielzoekerscentra noemt, viel haar zwaar. “Geen privacy, te veel mensen, te veel problemen.”
Op zolder
Nu slaapt ze bij Van Gent op zolder. Dat klinkt spartaans, maar dat is het allerminst. “We hebben een extra badkamer en we hebben alle ruimte,” aldus Van Gent. “Toen onze zoons uit huis gingen, kregen we last van vierkantemeterschaamte.” Ze lieten een kitchenette plaatsen in een van de vrijgekomen slaapkamers, waar sinds vijf jaar een conservatoriumstudent uit Suriname woont. “We hadden nog een kamer over, dus hebben we ons aangemeld bij Takecarebnb.”
De strafbaarstelling is alleen maar meer reden om door te gaan
Takecarebnb is een landelijke vrijwilligersorganisatie die sinds 2015 zogenoemde statushouders vanuit asielzoekerscentra tijdelijk onderbrengt bij gastgezinnen, in afwachting van een eigen huurwoning. “Ik heb inmiddels 150 vluchtelingen ontmoet,” vertelt Joke Moes (73), die ruim zes jaar voor de organisatie werkt. Ze koppelt en begeleidt gastgezinnen en hun logees. “In Den Haag hebben we de meeste adressen: vijftien in totaal.”
Het Landelijk Ongedocumenteerden Steunpunt (LOS) doet met het project Netwerk Ongedocumenteerden Onderdak hetzelfde als Takecarebnb, maar dan voor mensen zonder verblijfsvergunning. Dat zijn er in Nederland tussen de 23.000 en 58.000. “We hebben in een jaar tijd twintig mensen die niet in de opvang terechtkonden, verder kunnen helpen. Ook een paar in Den Haag,” vertelt coördinator Joset van der Hoeven. “Dat is natuurlijk geen duurzame oplossing, maar het is wel een manier om een tegengeluid te laten horen. De strafbaarstelling is alleen maar meer reden om daarmee door te gaan. We proberen zoveel mogelijk solidariteit te creëren. Dat is nu extra hard nodig.”
Ander adres
Het in huis nemen van een vluchteling kan heftig zijn, ondervond Van Gent. Haar eerste gast was een Oekraïense vluchteling. “Dat was geen succes, doordat zij kampte met ernstige psychische problemen,” vertelt ze. “Daarna kwam er een man met wie we geen klik hadden.” Moes vond een ander adres voor hem: “Ik probeer matches te maken waarmee iedereen blij is.” Drie keer bleek scheepsrecht: Albatal is zangeres, net als haar gastvrouw. “We kunnen goed met elkaar praten,” zegt Van Gent, “al is er door de taalbarrière heus nog geregeld miscommunicatie.”
Ik zou dit ook doen voor een ongedocumenteerde
De Syrische omschrijft haar verblijf bij het Haagse stel als een verademing en ‘een mooie kans om de taal te oefenen en te leren over de Nederlandse cultuur’. Ze woont er inmiddels twee maanden. Over een maand volgt een evaluatie en eventuele verlenging tot maximaal negen maanden. “Er wordt heel vaak verlengd, maar gastgezinnen moeten de mogelijkheid hebben om te stoppen als het genoeg is,” stelt begeleider Moes. “Dan kunnen we naar een ander gezin kijken. Maar hopelijk heeft de gast voor die tijd een eigen plek.”
Als statushouders geen voorrang meer krijgen op een sociale huurwoning, zal het wachten daarop maanden langer duren, vreest Moes. “Dat legt meer druk op de asielzoekerscentra. En dus ook op ons. Wij hebben nu plek voor 500 van de 1500 vluchtelingen die zich jaarlijks bij ons melden; dat laatste aantal zal alleen maar toenemen.”
Contact
“Het zou mooi zijn als meer mensen zichzelf en hun huis openstellen,” vindt Van Gent. “Natuurlijk lever je een beetje privacy in, maar ik denk dat er veel mensen alleen in een groot huis eenzaam zitten te zijn. Ik vind het contact met Abeer fijn, het geeft me een goed gevoel om haar te helpen en ze kan ook nog eens heel lekker koken.” Over het veranderende asielbeleid is ze duidelijk: “Ik zou dit ook doen voor een ongedocumenteerde. Ik ben een sociaaldemocraat en vind dat iedereen recht heeft op een goed leven en geluk. Maar ik weet ook dat niet iedereen er zo over denkt.”
“Hulp strafbaar stellen zal misschien mensen afschrikken, omdat ze niet in de problemen willen komen,” verwacht Van der Hoeven. “Maar er zullen ook mensen zijn die er juist door in actie komen. Dat zie je aan hoeveel mensen zich nu uitspreken tegen de asielwet. Ik denk niet dat het uiteindelijk nodig zal zijn om ondergronds te gaan, omdat hulp vaak wordt gegeven door mensen met privileges die beschermd worden door internationale regelgeving. Maar we moeten ze wel goed informeren over hoe dit te doen zonder de mensen waarover het gaat in gevaar te brengen. Velen van hen wonen en werken hier al tientallen jaren in een kwetsbare positie. Als hun verblijf strafbaar wordt, durven ze misschien helemaal niet meer om hulp te vragen. Dat vergroot de problemen alleen maar.”
Meer informatie: noo.nl en takecarebnb.org
De redactie biedt u dit verhaal gratis aan. Meer Haagse verhalen? Neem een (proef)abonnement op weekkrant Den Haag Centraal. Elke donderdag in de bus. De krant is ook verkrijgbaar bij onze verkooppunten.
