Romana Vrede neemt pauze na voorstelling over slavernij

De dag waarop we Romana Vrede (Paramaribo, 1972) spreken, heeft ze Italiaantjes gedaan, licht ze toe, is ze aan het tekststampen geweest. “Maar soms is het ook het terughalen van wat ik met enkele van de tekstpassages precies heb bedoeld, ook al heb ik die, maar wel alweer drie jaar geleden, tijdens corona zelf geschreven.”

Ja, de totstandkoming van de voorstelling ‘Tijd Zal Ons Leren’ (zeven keer in de schouwburg) in samenwerking met Het Nationale Theater (HNT) is een langdurig proces geweest, zegt ze, ook omdat ze uitgebreid onderzoek heeft gedaan naar abolitionisten in Europa en Amerika en naar verzetsstrijders in onder meer Azië, op de Cariben en in bijvoorbeeld Suriname. “Eigenlijk naar iedereen die waar dan ook ter wereld en ergens gedurende de vierhonderd jaar dat slavernij heeft geduurd, zich daartegen heeft uitgesproken. Van opstandeling tot verzetsheld en van onbekend verhaal tot onmisbare geschiedenis.” Het is een ‘verzameling’ geworden van liefst 187 namen. “Het zijn soms bijna vergeten en verzwegen verhalen van verzetsstrijders in onze koloniale tijd.”

Podscast

Onder corona kon er mondjesmaat of in het geheel niet gespeeld worden in theaters. “Van de bevindingen heb ik toen een podcast, een online talkshow en een televisieprogramma gemaakt. Alles kan nog altijd online bekeken en beluisterd worden.” Maar eindelijk lonkt de goudeerlijke theatervloer weer voor ‘Tijd Zal Ons Leren’, in regie van Erik Whien. Vrede: “Ik heb een tijdje geleden zelf voor het eerste geregisseerd, maar ik heb bij dit stuk een derde oog nodig.” Voor muziek tekent performer en maker Otion, de artiestennaam van Guillermo Armand Blinker. Waar Vrede in de podcast een aantal voorvechters en strijders ter sprake brengt en eert, gaat dat op het theaterpodium anders toe. “Ik kan niet alle 187 helden aanhalen met hun verhaal en met de aandacht en het respect die eenieder van hen verdient. Een marathon XL, dat kan in de theaterzaal niet, ik moet het binnen anderhalf uur doen.”

Het krijgt tegelijkertijd ook enigszins het karakter van een ceremoniële gebeurtenis, het is niet de bedoeling om er personen uit te lichten, zegt ze. “Wel ga ik wat dieper in op de lotgevallen van onder anderen One-Tété Lohkay en De Zong. Hun strijd dient als ankerpunt voor mijn vertelling.”

Activistisch

Ze voelt zich zelf ook strijder. “Ik ben activistisch. Ik wil vechten voor het vak, voor de liefde van de kunst, voor mijn zoon, voor gelijke rechten, voor gendergelijkheid en voor diversiteit. tegelijkertijd streef ik naar radicale gelijkwaardigheid over de hele linie en zie een groot belang in wat kunst daarin kan doen. Maar ja, zie anderen daarvan maar eens te overtuigen.”

Ze voelt de druk op haar schouders groeien, want buiten dit alles gaat het ook om een persoonlijk document. “‘Tijd Zal Ons Leren’ gaat ook over al hetgeen de afgelopen drie jaar is gebeurd in de wereld, dus ook over de moord op George Floyd. Maar ook het overlijden van mijn moeder bracht me ertoe de vraag te stellen wat ik echt wil maken, doet me inzien wat ik echt belangrijk vind en wat ik echt wil vertellen over kolonialisme, slavernij, kapitalisme en spiritualiteit.”

Nieuwe tijd

Vanwege de druk die ze na bijna dertig jaar vrijwel onafgebroken aanwezigheid op het theaterpodium voelt, gaat ze na ‘Tijd Zal Ons Leren’ een sabbatical nemen. “Voorlopig ga ik stoppen met toneelspelen. Daarom heb ik besloten dit document te maken. De behoefte om zelf op het podium te staan ben ik kwijtgeraakt. Daarom speel ik deze voorstelling ook maar zeven keer en uitsluitend in de Koninklijke Schouwburg. Een nieuwe tijd zal aanbreken voor mij.”

Romana Vrede/Het Nationale Theater, ‘Tijd Zal Ons Leren’, donderdag 29 juni t/m zaterdag 8 juli, Koninklijke Schouwburg. Meer informatie: www.hnt.nl

Keti Koti

Keti Koti, Surinaamse term voor ‘gebroken ketenen’, markeert de afschaffing van de slavernij: 1 juli 1863 officieel en 1873 in de praktijk. Dit jaar is het dus 150 jaar geleden dat er in Nederland een einde kwam aan de slavernij. De bedoeling van Keti Koti is om mensen dichter bij elkaar te brengen en om samen trots te kunnen zijn op het afschaffen van de slavernij, maar ook op onze grondwet en op gelijkwaardigheid. Het Nationale Theater heeft voor het zesde achtereenvolgende jaar een uitgebreid programma rond Keti Koti samengesteld, met onder meer een theatrale wandeling ‘langs plekken met een verhaal’.