Uitbuiting in Scheveningse schoonheidssalon: werken voor een euro per uur
Een Scheveningse schoonheidssalon buit medewerkers stelselmatig uit. Ondanks de vele klachten komt de saloneigenaar er al jaren mee weg. “Ik ging dagelijks huilend naar huis.”
Een voormalig baliemedewerker van schoonheidssalon Dutch Art Avenue in de Scheveningse haven weet hoe het is om maandenlang geen salaris te ontvangen. “Nadat ik aangaf dat ik mijn huur niet kon betalen, vroeg de eigenaar hoeveel geld ik daarvoor nodig had. Vervolgens maakte hij het precieze bedrag over en hij beloofde het overige deel van het salaris later te betalen. Dat geld heb ik nooit gezien.”
Het voorval is illustratief voor de werkwijze van de Haagse ondernemer Rusen Ali Dönmez. Naast het uitblijven van salarissen mogen zzp’ers bij Dutch Art Avenue niet voor andere opdrachtgevers werken, worden medewerkers uitgescholden waar klanten bij staan en worden ze onder druk gezet om buiten werktijd met Dönmez op te trekken. Dat blijkt uit verklaringen die tien oud-medewerkers delen met deze krant, nadat ze de omstandigheden jarenlang hebben getolereerd. Omdat de vrouwen bang zijn voor wraakacties van hun voormalige baas, doen ze anoniem hun verhaal.
Freelancers
Schoonheidssalon Dutch Art Avenue draait deels op zzp’ers. Die moeten een contract ondertekenen waarin staat dat ‘opdrachtnemer alleen werkzaamheden mag en kan uitoefenen bij de opdrachtgever’. In meerdere contracten die deze krant heeft ingezien staat zelfs dat de freelance schoonheidsspecialist een boete moet betalen ten bedrage van 10.000 euro wanneer deze binnen twee jaar weggaat.
In alle gevallen krijgen de zzp’ers onderbetaald. In het contract staat dat de zij akkoord gaan met een fee ‘van 30 procent op de uitgevoerde behandelingen’, maar op sommige dagen hadden de freelancers die hun verhaal delen slechts één klant voor bijvoorbeeld alleen een wimperbehandeling. In zo’n geval verdiende de schoonheidsspecialist voor een volledige werkdag niet meer dan drie euro. “In één maand kreeg ik veertig euro uitbetaald, terwijl ik vijf tot zeven dagen in de week had gewerkt,” legt een visagiste uit. “Dat is nog niet één euro per uur. Ik kon er niet eens mijn reiskosten van betalen.”
Ik kon van mijn salaris niet eens mijn reiskosten betalen
Als een freelancer bij Dönmez aangeeft dat zij te weinig verdient om zichzelf te onderhouden, legt Dönmez de schuld bij de zzp’er, bij wie hij ‘een groot gebrek aan input ervaart’, zo is te lezen in mails en WhatsAppberichten. “Hij nam het me constant kwalijk dat ik te weinig klanten wierf,” stelt een schoonheidsspecialiste. “Maar wanneer ik een klant had, overtuigde hij die persoon dat ik er niks van kon. Hij was beter, zo redeneerde hij. Dan verloor ik weer een klant en kreeg ik minder uitbetaald.”
Werknemers
Ook de werknemers van de salon krijgen minder dan het minimumloon betaald. “Ik werkte vijf dagen in de week voor net aan duizend euro per maand,” schetst een voormalig make-upartiest. Daarnaast zeggen meerdere oud-werknemers dat ze hun salaris regelmatig niet ontvingen. En wanneer zij aan de manager of aan Dönmez zelf vroegen waar hun geld bleef, kregen zij te horen dat ze op bepaalde dagen niet aanwezig waren of helemaal niet zoveel uren hadden gemaakt. “Ik moest constant achter mijn geld aan. Ik kreeg geen loonstroken, niks. Ik wist niet wat er gebeurde. Veel dagen kreeg ik uiteindelijk nooit uitbetaald,” vertelt de make-upartiest.
In mails en WhatsAppberichten legt Dönmez de schuld voor het niet uitbetalen bij zijn ‘trage boekhouder’. Volgens oud-medewerkers verschuilt hij zich ook vaak achter de ziekte van een familielid, terwijl ze Dönmez op sociale media zien feesten op Ibiza. Ook beweert Dönmez regelmatig geen geld te hebben, aldus de onbetaalde oud-medewerkers. Dat lijkt onwaarschijnlijk; ten tijde van deze incidenten sloot Dönmez een hypotheek van 700.000 euro af bij de ING voor een luxeappartement in Rijswijk, blijkt uit het kadaster.
Ego
De oud-medewerkers omschrijven Dönmez als een flamboyante, extraverte, narcistische man wiens ego constant gestreeld moest worden. Het ‘complimenteren van zijn ego’ ging tot diep in de avonduren door. Want Dönmez dwong zijn medewerkers om buiten werktijd met hem op te trekken. Wanneer ze niet meefeestten of een drankje weigerden, leidde dat tot problemen op de werkvloer, stellen de vrouwen.
“Hij wist dat wij niet in de positie waren om te weigeren,” aldus een oud-baliemedewerker. “En als we dat wel deden, manipuleerde hij ons. Dan schreeuwde hij dat we geen hart voor het team hadden, of we werkten ineens niet hard genoeg. Eén keer wees ik zijn uitnodiging af en kreeg ik te horen dat ik nooit meer een baas als hij zou krijgen en dat ik hem meer moest waarderen.” Een make-up artiest vertelt ook uitgescholden te zijn. “Hij reageerde al zijn problemen af op mij. Ik ging dagelijks huilend naar huis.”
Ik moest constant achter mijn geld aan
Rusen Ali Dönmez is zich van geen kwaad bewust als hij wordt geconfronteerd met de ervaringen van zijn oud-medewerkers. “De commissies zijn van tevoren afgesproken. Wij willen het liefst óók dat zij (de medewerkers, red.) volgeboekt staan. Dat gaat helaas niet altijd. En wanneer mensen aangeven hun levenskosten niet te kunnen betalen, mogen ze van mij ergens anders heen,” stelt hij. De boeteclausule voor vroegtijdig vertrek, vindt Dönmez verdedigbaar. “Ik bied cursussen aan waar mensen hun hele leven profijt van hebben. Dan wil ik niet dat ze hun diensten thuis voor een tiende van de prijs aanbieden.”
De saloneigenaar zegt dat zijn zzp’ers wel werk in andere expertises mogen uitvoeren. “Het gaat erom dat het niet hetzelfde beroep is. Als ik ze mijn technieken leer, wil ik niet dat zij die ergens anders gaan toepassen. Dan snijd ik mezelf in de vingers.” Op de vraag waarom hij zijn freelancers in dat geval geen arbeidsovereenkomst aanbiedt, reageert Dönmez verbaasd. “Waarom zou ik dat doen? Ze mogen weggaan als het niet bevalt.”
Schoonheidsbranche
De misstanden bij de Scheveningse salon staan niet op zichzelf, laat de Arbeidsinspectie weten. In de schoonheidsbranche werken veel jonge mensen die vaak weinig tot geen kennis hebben van hun rechten. De onervarenheid maakt dat ze kwetsbaar zijn voor overuren en onderbetaling, stelt een woordvoerder. “Gebrek aan ervaring of een sterke afhankelijkheidsrelatie vergroten dergelijke risico’s.”
Bij de Scheveningse salon Dutch Art Avenue kan de afhankelijkheid niet groter zijn, vertelt de advocaat van een van de gedupeerde zzp’ers. Hij wenst anoniem te blijven om zijn cliënt te beschermen. Niet eerder kwam de advocaat een contract tegen dat zo stevig is dichtgetimmerd: “Vaak heb je situaties waarin iemand op papier zelfstandig is en het in de praktijk tegenvalt. Maar dit is zelfs op papier niet zelfstandig; in artikel 1 van het contract wordt het zelfs een dienstverband genoemd. Het is dus een arbeidsovereenkomst, gemaakt voor zzp’ers.”
Een rechter vraagt zich af wat de ondernemer in godsnaam op papier heeft gezet
Dit soort contractvormen zijn in de schoonheidsbranche niet ongebruikelijk, zegt Marga Pruis, voorzitter van FNV Mooi, de vakbond die zich inzet voor kappers, schoonheidsspecialisten en nagelstylisten. “De winsten zijn bij kapsalons en schoonheidssalons niet overdreven groot. Om dat te compenseren worden er geregeld dit soort constructies bedacht.”
Voor de Arbeidsinspectie is de grote hoeveelheid verkapte arbeidsovereenkomsten moeilijk te controleren. “We zien een grote verscheidenheid aan contractvormen,” aldus de woordvoerder. “Denk aan tijdelijke contracten, kleine deeltijdbanen, vakantiebaantjes, bijbaantjes, uitzendwerk, et cetera. Dit zorgt voor ondoorzichtigheid in afspraken tussen werkgevers en werknemers, waardoor gemakkelijker arbeidswetten worden overtreden.”
Consequenties
Diverse freelancers stapten naar de kantonrechter, waar Dönmez zijn ongelijk toegaf. Dat leidde tot twee schikkingen van in totaal meer dan 20.000 euro. De klachten van de werknemers hebben nog niet geleid tot juridische gevolgen. De Arbeidsinspectie geeft aan een bedrijf hooguit één tot drie maanden te kunnen sluiten. FNV Mooi adviseert medewerkers in dit soort situaties naar de rechter te stappen.
Arbeidsrechtadvocaten Koen Wools en Lars Vader stellen echter dat de gang naar de rechter niet makkelijk is. Freelancers hebben namelijk geen recht op gefinancierde rechtsbijstand. “Een freelancer is een ondernemer. Bij een zakelijk geschil heeft hij daarom geen recht op een sociale toevoeging,” vertelt Wools. Vader legt uit dat mensen met een kleine beurs die een arbeidsconflict hebben normaliter naar de Raad voor Rechtsbijstand kunnen voor juridische hulp. “Dat is bij dit soort kwesties afgesneden, omdat een dergelijke toevoeging geen bedrijfsmatig rechtsbelang mag hebben,” licht hij toe.
Ik verbaas me erover dat de uitbuiting zo lang door kon gaan
Toch maakt men in deze zaak kans op een dergelijke ‘toevoeging’, volgens Wools. Daarvoor moet de advocaat die de gedupeerden bijstaat aantonen dat het om een schijnconstructie gaat. “Dan is de zaak niet meer bedrijfsmatig, maar van privébelang.” Vader vult aan: “Dan ben je voor de wet geen ondernemer, maar een werknemer die te weinig verdient, en dus in aanmerking komt voor juridische hulp.”
Vader adviseert de freelancers het contract te ontbinden, omdat het in strijd is met de wet. De ondernemer kan vervolgens naar de rechter stappen om te proberen aanspraak te maken op de 10.000 euro boete. “Wanneer een rechter dit contract ziet, vraagt hij zich af wat de ondernemer in godsnaam op papier heeft gezet, omdat dit in juridische zin niet kan. En moreel ook niet.”
De voormalige medewerkers verbazen zich erover dat de uitbuiting door Dönmez zo lang kon doorgaan. “Elke keer flikte hij iets, loog hij of deed hij iets wat niet mocht en vroeg ik me weer af wanneer karma zou toeslaan. Hoelang komt hij hier nog mee weg?”
De redactie biedt u dit verhaal gratis aan. Meer Haagse verhalen? Neem een (proef)abonnement op weekkrant Den Haag Centraal. Elke donderdag in de bus. De krant is ook verkrijgbaar bij onze verkooppunten.