Samen een flat bouwen: Vrij de hoogte in

De impressies liegen er niet om. Hoge Vrijheid II aan de Laakhaven ziet er gelikt uit. Vooral de bovenste lagen ogen bijzonder. Zo’n 50 meter boven de grond staat een rijtje gevarieerde woningen dat ook best in een willekeurige woonwijk op z’n plaats was geweest. Ook daaronder biedt het gebouw een gevarieerd gevelbeeld. Witte balustrades zitten ongelijk over de hele hoogte van het gebouw verdeeld. Het wordt hoe dan ook heel anders dan aan de overkant van het water, waar de woningen van Waldo Tower, ook 70 meter hoog, in een streng raster zijn gegroepeerd.

Hoge Vrijheid is het resultaat van een de laatste acties van Marnix Norder, tot 2014 de bouwwethouder (PvdA) van Den Haag. Hij schreef de prijsvraag ‘Bouwen op elkaar’ uit. Daarmee wilde hij ontwerpers uitdagen om manieren te bedenken waarop de stad verticaal maar toch organisch kon groeien. Zo wilde hij ruimte maken voor particulier opdrachtgeverschap in ‘verticale vorm’.

Gekraakt

Een van de drie winnaars kwam met een uiterst ambitieus plan dat niet alleen volledige vrijheid van invulling aan de toekomstige gebruikers beloofde, maar ook een ontwikkeling in verschillende fases mogelijk maakte. Het was de bedoeling dat het penthouse al bewoond moest kunnen zijn, terwijl de rest van het gebouw nog moest worden ingevuld. Een mooie gedachte, die doet denken aan de half gebouwde en gekraakte wolkenkrabbers in Latijns-Amerika. Het roept sterk romantische beelden op. Half open trappen, provisorisch dichtgemaakte gevels en zelf aangelegde elektra. Maar ook: geen stromend water, geen lift en zeker niet brandveilig. Dat gaat in Nederland natuurlijk niet.

Het huidige plan blijft dichter bij de Nederlandse werkelijkheid. Er is geen sprake meer van een gefaseerde ontwikkeling. Het complete gebouw wordt nu in één keer gerealiseerd. Dit is al complex genoeg. Kopers mogen zelf bepalen hoeveel vierkante meter ze willen kopen en hoe (en waar!) dit in het gebouw wordt opgenomen. Het hele huis op één laag of toch verspreid over twee of zelfs drie lagen? Terrassen rondom of balkons? Het kan allemaal. Aannemer Vink Bouw en Architecten Martijn van der Hijden en IAA architecten werken, onder de titel De Bouwmeester, deze puzzel vervolgens samen uit.

Parkeren

In het winnende plan was er nog sprake van verschillende bouwgroepen per verdieping of verdiepingen, waardoor elke fase een eigen proces en resultaat zou opleveren. Nu dit is losgelaten, wijkt het project niet heel veel meer af van de bestaande praktijk in collectief particulier opdrachtgeverschap. Samen een gebouw realiseren komt namelijk vaker voor. Door de fasering los te laten, is er ook beter zicht op de financiële aspecten. Parkeren moet namelijk in een garage, en die valt lastig in verschillende fases te bouwen. En ook al het leidingwerk moet vanaf het begin aanwezig zijn.

Het project blijft echter uniek. De ontwerpers doen geen poging de vrije keuzes te verstoppen achter een gelikte gevel. Ze vieren de vrijheid. Hoe dit er in het echt uit komt te zien, is natuurlijk nog afwachten. De getoonde impressies zijn puur fictief, want kopers en hun wensen zijn nog niet bekend.

Terrassen

Maar er zijn wel een paar ontwerpprincipes uit af te leiden. Zo wil men de verschillende typen woningen concentreren. De verdiepingen die dienen als ontsluiting, zijn rondom voorzien van terrassen met zeer herkenbare witte balustrades. Verder zullen de verschillende woningen zo veel mogelijk van elkaar afwijken in gevelmateriaal en afwerking.

Het project lijkt aan te slaan. Meer dan driehonderd belangstellenden hebben zich al aangemeld voor de woningen met een prijs tussen de 170.000 en 600.000 euro. Hoeveel woningen er daadwerkelijk in het gebouw komen, hangt natuurlijk af van de werkelijke interesse en de bereidheid van de geïnteresseerden om mee te doen aan dit experiment. Het wordt in ieder geval spannender dan de standaardhoogbouw aan de overkant.