Rechtvaardigheid in klimaatbeleid: wie betaalt de schade?

Nog geen jaar kon de hindoeïstische organisatie ASAN aan de 1e Van der Kunstraat in Laak genieten van haar gloednieuwe zonnepanelen. Die werden tijdens de coronapandemie op de tempel gelegd om de stijgende energiekosten te dekken. Een hevige storm in maart 2022 maakte al het werk in één keer ongedaan. “We dachten een betrouwbare leverancier te hebben gevonden, maar de panelen waren ondeugdelijk geïnstalleerd,” vertelt Rajesh Soekhram, die namens ASAN betrokken was bij het zonnepanelenproject. “We hebben zelf moeten betalen voor nieuwe panelen. De leverancier heeft geen enkele moeite gedaan om het te herstellen. Tegenwoordig verwachten we regelmatig van dit soort stormen, dus mag je er toch van uitgaan dat leveranciers hier rekening mee houden.”

Soekhram wist ondanks de schade genoeg geld bij elkaar te krijgen om nieuwe zonnepanelen te laten plaatsen. Maar veel huishoudens hebben die mogelijkheid niet. Daarom diende GroenLinks-raadslid Vincent Thepass vorige week donderdag in de gemeenteraad zijn motie ‘rechtvaardige aanpak klimaatschade’ in. Die werd met een krappe meerderheid (22 voor, 20 tegen) aangenomen. Met de motie hoopt GroenLinks dat de gemeente straks meer oog heeft voor ‘financiële klimaatschade in wijken met een zwakkere sociaaleconomische status en bewoners met minder financiële veerkracht.’ Thepass: “Uit analyse blijkt dat klimaatschade in Den Haag tot in de miljarden kan oplopen en in sommige wijken zelfs tot 100 miljoen euro. Dat zijn onder andere Bezuidenhout, Benoordenhout, maar ook Laak. Met name over die wijk maken we ons veel zorgen.”

Dat de financiële gevolgen van de klimaatcrisis – denk aan wateroverlast, extreme droogte of hevige stormen – in deze wijken extra hard aankomen, heeft volgens Thepass onder andere te maken met de houten funderingen waarop veel van de huizen daar zijn gebouwd. “Die raken snel beschadigd en de herstelkosten bedragen soms wel 60.000 euro. Die komen allemaal voor rekening van de bewoner, want gebouweigenaren zijn volgens de wet eindverantwoordelijk. Daar gaat met deze motie helaas niets aan veranderen. Maar we kunnen als gemeente wel helpen.”

Klimaatschade

“De incompetentie van de leverancier heeft ons behoorlijk op kosten gejaagd,” verzucht Soekhram. Hij heeft ondanks meerdere verzoeken geen cent van de schade vergoed gekregen. Die was het gevolg van weersomstandigheden en daar kon de leverancier niet zoveel aan doen, luidde de verklaring van het bedrijf.

“Normaal gesproken is het zo dat wie de schade veroorzaakt, de kosten daarvan voor zijn rekening moet nemen,” legt Marc Davidson, hoogleraar wijsgerige ethiek en politieke filosofie aan de Nijmeegse Radboud Universiteit, uit. “Maar bij klimaatschade is het vaak lastig om een veroorzaker aan te wijzen en die schade te verhalen.” Volgens Davidson, die veel onderzoek doet naar de ethiek van duurzaamheid en klimaatverandering, kunnen overheden op twee manieren met dit probleem omgaan. “Ze kunnen kiezen voor een solidaire oplossing, vanuit het principe dat de sterkste schouders de zwaarste lasten dragen. Of ze gaan uit van eigen verantwoordelijkheid, waarbij iedereen zelf de kosten draagt. Verdien je minder, dan heb je dus eigenlijk pech.”