De Toren van Oud gered
Het is eindelijk gelukt. Twee nieuwe architecten bedachten een manier om een van de markantste torens van Den Haag te verbouwen. “Ik denk dat we de Toren van Oud hebben gered.”
Door Herman Rosenberg
Geen twijfel mogelijk, het is het lastigste gevalletje ‘hergebruik’ van de afgelopen decennia. De driehoekige ‘Toren van Oud’ is een mooi maar onbruikbaar icoon, omdat hij te weinig ruimte biedt om er goed in te kunnen wonen. Verschillende architecten beten hun tanden erop stuk. Totdat Eric Vreedenburgh (Archipelontwerpers) en Dennis Hofman (Architektenkombinatie) het gele gevaarte beetpakten en het niet meer loslieten voordat ze een oplossing hadden bedacht. “Dit is natuurlijk geen gewoon project. Die toren is zó markant en hoort zó bij de stad dat je voorzichtig te werk moet gaan,” begint Vreedenburgh. “Het half-half doen is geen optie,” vervolgt Hofman. “Daarvoor is het gebouw te belangrijk.”
We spreken de architecten aan de voet van het gele gevaarte. Meteen valt op dat het een essentieel onderdeel is van de compositie die bouwmeester J.J.P. Oud leverde met zijn zwanenzang, het Nederlands Congresgebouw. Geen monument, maar toch een bijzonder staaltje van Wederopbouw-architectuur. De oorspronkelijke opzet mag dan verstoord zijn door toevoegingen en te opdringerige nieuwbouw, die toren blijft het ‘scharnierpunt’ van het complex, doceert Hofman. Maar dan wel een verouderd punt. Oorspronkelijk was die toren een aangeklede schoorsteen. Door de aanwezigheid van dat inmiddels overbodige rookkanaal, plus lift, plus trappenhuis, resteert er te weinig ruimte voor behoorlijke appartementen. Architect Rainer Bullhorst stelde daarom eerder voor de drie zijden van een soort erkers te voorzien, zodat vloeroppervlak werd gewonnen. Maar dat plan vond geen genade bij de welstandscommissie.
Hoog tijd dat Bullhorsts ‘opvolgers’ onthullen wat ze hebben bedacht. Vreedenburgh: “Je zou kunnen zeggen dat we de toren iets gaan oppompen. Hij wordt in zijn geheel 10 procent groter, dus iets breder en iets hoger. Dat wil niet zeggen, zoals jullie vorige week schreven, dat hij naar alle kanten één meter groeit. Dat zou veel te veel zijn en een veel te grote impact hebben op het ontwerp. Het is ongeveer 45 centimeter aan de drie hoeken en twee verdiepingen er bovenop. De verhoudingen blijven gelijk en de toren blijft dus rank. Ten opzichte van de blauwe blokken (o.a. de voormalige PWA-zaal, red.) groeit hij iets, maar dat is zó weinig dat het niet opvalt.”
Chirurgisch huzarenstukje
Uiteraard ben je er daarmee niet, vervolgt Hofman. “We passen de plattegronden aan. Dat wordt een chirurgisch huzarenstukje. Het rookkanaal verdwijnt, de lift wordt verplaatst. Alle gevels gaan eraf en worden vervangen door een dragende buitenkant die als een corset om het gebouw heen komt te staan. Daardoor kunnen er binnen kolommen worden weggehaald. Er komen twee appartementen per verdieping, 36 in totaal, en bovenop twee penthouses die een hele bouwlaag beslaan. Aan de voet van de toren maken we een patio en een lounge met fitnessruimte.” De huurappartementen zijn bestemd voor ‘short stay’, waarmee de projectontwikkelaar Euraco zich richt op de omliggende Internationale Zone.
Do Tetteroo, directeur van Euraco , hoort de twee architecten geamuseerd aan, al is het voor hem nu niet meteen de zilvervloot die in zicht komt als hij vanaf de toren richting zee kijkt. “Nee, bepaald niet. Maar het is zoals het is. Je ziet op een gegeven moment iets in een gebouw en dan moet je ook doorbijten. Ik ben heel blij dat deze heren een oplossing hebben bedacht.”
De architecten zijn duidelijk trots op hun plan, dat inmiddels de gevreesde welstand is gepasseerd; en ze hebben een omgevingsvergunning op zak. “Ik denk,” zegt Vreedenburgh, “dat het nú was of nooit. Er is al achterstallig onderhoud. Nog eens een paar jaar leegstand zou wel eens het einde kunnen hebben betekend.” Hofman: “Ik durf wel te zeggen dat we de Toren van Oud hebben gered.”
Eric Vreedenburgh en Dennis Hofman bij de Toren van Oud. | Foto: Robert van Stuijvenberg
Wilt u een abonnement op DHC? Klik dan hier