Hart voor Den Haag en VVD pleiten voor volledige afschaffing erfpacht
De Haagse erfpacht is niet meer van deze tijd, is onrechtvaardig en onnodig, vinden Hart voor Den Haag en de VVD. ‘Op de schop ermee,’ zeggen zij.
Het Haagse systeem van verplichte grondhuur door huiseigenaren, de ‘erfpacht’, moet nu eindelijk worden afgeschaft. Dat betogen de twee grootste oppositiepartijen in de gemeenteraad, Hart voor Den Haag en VVD. De zaak is actueel omdat de gemeenteraad in oktober over de aanpassing van het huidige erfpachtstelsel vergadert. De politiek wordt daartoe gedwongen, doordat het oude systeem in sommige delen van het Bezuidenhout, de Bloemenbuurt en Leyenburg tot een extreme lastenverzwaring dreigt te leiden voor huiseigenaren. Zelfs gedwongen verkoop van woningen zou het gevolg kunnen zijn.
Geschrokken heeft de raad daarom eerder dit jaar ingegrepen en B en W opgedragen met een oplossing te komen. Daarom ligt er nu een ingrijpende aanpassing op tafel, aangeduid als het ‘minder schokgevoelig’ maken van het systeem. Maar de raadsleden Arjen Dubbelaar (HvDH) en Rutger de Ridder (VVD) willen een verdergaande ingreep. “Het is beter om het hele erfpachtsysteem gelijk goed aan te pakken. Wat ons betreft betekent dat er ook serieus gekeken wordt naar het afschaffen hiervan. Het is niet meer van deze tijd,” zegt Dubbelaar. “Erfpacht is niet meer van deze tijd,” vindt ook De Ridder. “In het begin van de vorige eeuw werd erfpacht door gemeenten in het leven geroepen als sturingsinstrument om na de verkoop van een gebouw ongewenste ontwikkelingen tegen te kunnen gaan. Maar dat is achterhaald. Daarvoor hebben we nu bestemmingsplannen en de Wet voorkeursrecht gemeenten.”
Het denken over erfpacht staat bij ons niet stil
Zomaar afschaffen kan niet, want dat zou onrechtvaardig zijn tegenover mensen die de pacht voor forse bedragen hebben afgekocht. Daarom willen de twee oppositiepartijen ook een onderzoek. Ze pleiten voor een ‘gefaseerde afschaffing’ waarbij erfpachters verspreid over een aantal jaren een vast bedrag betalen en dan uiteindelijk volledig eigenaar worden van de grond.
Verkeerde keelgat
Bijzonder is dat het voorstel ‘Erfpacht op de schop’ exact hetzelfde plan is als in 2016 werd ingediend door de VVD, toen nog samen met D66. Namens de democraten trad toen raadslid Robert van Asten op, de huidige wethouder van stedelijke ontwikkeling. “Dat wij nu een oud initiatiefvoorstel opnieuw moeten indienen voor behandeling is een bijzondere samenloop van omstandigheden. Eén van de indieners van toen, Robert van Asten, is nu de eerste locoburgemeester in het huidige college. Wij zijn dus zeer benieuwd naar de afdoening van het college,” aldus Dubbelaar en De Ridder.
De actie van het tweetal schiet D66 in het verkeerde keelgat. Raadslid Peter Mekers: “Het zou wel apart zijn als ze precies hetzelfde voorstel gaan indienen zonder D66 eerst te consulteren. Ze kunnen het college ook vragen het voorstel uit 2016 af te doen. Het denken over erfpacht staat intussen bij ons niet stil. Het Rotterdamse model, waar dat instrument vooral nog wordt gebruikt voor sturing op sociale woningbouw en bedrijfspanden, bestuderen we met interesse. Na het reces zullen we de gesprekken hierover in de fractie voortzetten.”
Dat deze partijen zonder toestemming ons oude plan indienen, is plagiaat
Ook Robert van Asten laat vanuit zijn vakantieadres in Italië weten de handelwijze van HvDH en VVD af te keuren. Aangezien zij geen toestemming hebben gevraagd aan D66 om het oude plan opnieuw in te dienen, beschouwt hij dit als ‘plagiaat’. Duidelijk is dat D66 en de rest van het college nu niet de weg van de volledige afschaffing van de erfpacht op willen. Er ligt immers een uitgebreid eigen voorstel. En dat kost ook al geld, namelijk 170 miljoen euro minder inkomsten voor de gemeente tot en met 2038. Er is ook een commissie van experts aan het werk die de eerdere omstreden hertaxaties van de grondwaarde, waarop de hoogte van de erfpacht is gebaseerd, onderzoekt. Hierover moet nog worden gerapporteerd.
Willem Drees
De erfpacht werd in Den Haag in 1911 ingevoerd om grondspeculanten de voet dwars te zetten. De gemeente zou op deze manier de macht over de grond houden. Doordat er vanuit liberale hoek al snel werd geageerd tegen het systeem, werden compromissen gesloten, waardoor er in bepaalde delen van de stad geen erfpacht kwam, bijvoorbeeld in het Benoordenhout en de helft van de Vruchtenbuurt. Een stugge verdediger van de erfpacht was de sociaaldemocraat Willem Drees, de latere premier, die van 1919 tot 1933 wethouder was in Den Haag.
Sinds eind jaren tachtig van de vorige eeuw, toen de eerste erfpachtscontracten afliepen, is er periodiek consternatie, telkens in de wijken die ‘aan de beurt’ zijn. Door de afgelopen jaren extreem gestegen waarde van de grond staat de discussie nu opnieuw op scherp.
