Slechte luchtkwaliteit zorgt voor problemen: ‘In het centrum wonen is niet gezond’
Gezondheidsschade door luchtvervuiling overtreft het landelijk gemiddelde, blijkt uit rapportage van de GGD Haaglanden. Met name in de wijken rond het centrum is de luchtkwaliteit slecht. “Naast de centrumring wonen, is niet gezond.”
Al bijna twintig jaar woont Michel Hoesenie (50) in een appartement pal aan de Vaillantlaan (Schilderswijk). Hij was erbij toen de weg rond 2009 – met de inwerkingtreding van het Verkeerscirculatieplan – onderdeel werd van de nieuwe centrumring, die doorgaand verkeer uit de binnenstad moest houden. De Vaillantlaan werd een van de drukste verkeersaders van de stad. Overlast en uitstoot namen toe, de luchtkwaliteit verslechterde. “De eerste klachten zijn toen begonnen,” herinnert Hoesenie. “Oververmoeidheid en andere symptomen die lijken op een burn-out. Die zijn sindsdien alleen maar erger geworden.”
Luchtvervuiling veroorzaakt zo’n 3,5 procent van de ziektelast in Nederland, meer dan elke andere milieufactor. In Den Haag is de gezondheidsschade door luchtvervuiling zelfs groter dan het landelijk gemiddelde, concludeerde de GGD Haaglanden in het najaar van 2023. Grootste boosdoener is het wegverkeer, dat verantwoordelijk is voor bijna de helft van de uitstoot van stikstofdioxide (NO2). Astma bij kinderen, hartinfarcten, beroertes, longkanker en een te laag geboortegewicht bij baby’s kunnen in de hofstad relatief vaker gelinkt worden aan een slechte luchtkwaliteit. In wijken rondom het centrum, waaronder de Schilderswijk, is de blootstelling aan fijnstof en NO2 gemiddeld het hoogst en lopen bewoners de grootste gezondheidsrisico’s. ‘De schade van luchtvervuiling is vergelijkbaar met de schade door het meeroken van vijf sigaretten per dag,’ zo staat in het rapport.
Meten
Sinds hij in de Schilderswijk woont, zijn het geheugen, de motorische functies en de woordenschat van Hoesenie langzaam achteruitgegaan. Hij kreeg de diagnose slaapapneu, een aandoening waarbij zijn ademhaling tijdens het slapen enkele minuten stokt. De eens zo topfitte ambtenaar raakte zijn baan bij het Rotterdamse openbaarvervoerbedrijf RET kwijt. De coronapandemie die daarop volgde, maakte de klachten nog erger. “Ik ben al in verschillende ziekenhuizen behandeld, maar nergens weten ze wat ze met me aan moeten. Maar als ik met medisch specialisten praat, zeggen ze allemaal hetzelfde: naast de centrumring wonen, is niet gezond voor je.”
Michel Hoesenie woont al twintig jaar aan de Vaillantlaan. (DHC/Steffie Galetta)
GroenLinks-raadslid Hera Butt kan erover meepraten. Zelf woonde ze vijftien jaar aan de Vaillantlaan, haar slaapkamerraam bleef standaard dicht. “In mijn herinnering was het altijd heel vies. Het maakt me wanhopig als ik zie dat de luchtkwaliteit al zo lang heel slecht is en maar niet verbetert.” Dus diende ze in de raadsvergadering van 25 april de motie ‘Meet en verbeter de lucht in de Schilderswijk’ in, die door een ruime meerderheid werd aangenomen. Ze pleit voor een frequentere, lokalere en transparantere monitoring van de luchtkwaliteit. “Cijfers zijn best wel verouderd en de uitstoot van fijnstof wordt niet regelmatig gemeten. Maar het is belangrijk dat dit wel gebeurt, zodat we weten waar we het over hebben.”
Het maakt me wanhopig als ik zie dat de luchtkwaliteit al zo lang heel slecht is en maar niet verbetert
Burgerparticipatie is volgens Butt belangrijk: bewoners moeten betrokken worden bij de metingen. Zoals in Rotterdam met project ‘de Luchtclub’ al gebeurt. Bewoners verzamelen zelf data over de luchtkwaliteit in hun directe omgeving. Geen slecht idee als ze daar in Den Haag ook mee beginnen, denkt Hoesenie. “Aan de hand van metingen kan bepaald worden vanaf welke afstand mag worden gebouwd, bijvoorbeeld aan een drukke weg. Het zou me niets verbazen als blijkt dat wij hier aan de Vaillantlaan eigenlijk helemaal niet zouden mogen wonen.”
Tunnel
Betere metingen kunnen de urgentie van het probleem bevestigen, denkt raadslid Butt, maar een oplossing zijn ze niet. Discussie daarover raakte tijdens de laatste raadsvergadering (25 april) aan ander heet politiek hangijzer: de pollers. Die zouden de doorstroming van verkeer belemmeren, de overlast vergroten en de uitstoot verergeren. Hart voor Den Haag wil daarom dat de pollers worden weggehaald, maar hun motie werd verworpen. Volgens wethouder Arjen Kapteijns (GroenLinks, mobiliteit) heeft het verwijderen van de pollers geen significant effect op de luchtkwaliteit. Buurtbewoner Hoesenie is wel voorstander van het idee, maar heeft liever dat de gemeente nog radicalere maatregelen neemt. “Ze zouden van de hele Vaillantlaan een ondergrondse tunnel moeten maken.”
De vieze lucht zorgt ervoor dat ik vaker ziek ben
Urmalita Baboeram (55), die in hetzelfde gebouw als Hoesenie woont, ziet dat wel zitten. Ze heeft een longaandoening en heeft net als haar buurman last van de slechte lucht in haar omgeving. “Mijn ouders wonen in een boerendorp in Brabant. Als ik bij hen op bezoek ga, is mijn ademhaling veel beter, kan ik meer doen en ben ik minder snel moe,” vertelt ze. “De vieze lucht heeft mij niet ziek gemaakt, maar zorgt er wel voor dat ik vaker ziek ben.” Ook Hoesenie weet dat zijn kwakkelende gezondheid niet helemaal te wijten is aan de beroerde luchtkwaliteit. Hij spreekt van een combinatie van factoren. “Maar ik zit in de uitkering en kan nergens anders heen. Artsen kunnen mij niet helpen, dus ben ik gaan nadenken: wat kan ik zelf doen, waar heb ik invloed op?”
Actieplan
Op dit moment voldoet de luchtkwaliteit van Den Haag aan de Europese eisen. Het is nog maar de vraag of dit in de toekomst zo blijft. In het Europees Parlement is akkoord bereikt over een aanscherping van de grenswaarden van onder andere fijnstof en stikstofdioxide. Welke gevolgen dit heeft voor de gemeente Den Haag, is nog niet duidelijk. Daarover zal volgende week worden vergaderd, als ook het Actieplan Luchtkwaliteit wordt besproken.
De redactie biedt u dit verhaal gratis aan. Meer Haagse verhalen? Neem een (proef)abonnement op weekkrant Den Haag Centraal. Elke donderdag in de bus. De krant is ook verkrijgbaar bij onze verkooppunten.
