‘Den Haag is mijn laboratorium’

Door Bert Jansma

Half september stond er een verrassende advertentie van een halve pagina in deze krant onder de kop: ‘Michael Varekamp live in Den Haag!’. Met de speeldata van de trompettist op zeven verschillende plekken in en om de Residentie. Nooit eerder gedaan zoiets. Het idee van een muzikant die het begrip concurrentie aan z’n laars lapt? Van een jazzman die niet afhankelijk wil zijn van alleen foldertjes en flyers van de podia? Of de drieste daad van een trompettist die gewoon zegt: ‘Weet je wel wat ik hier allemaal aan het doen ben?’

“Dat zit er allemaal in,” zegt Michael Varekamp. ”Ik doe veel verschillende dingen, maar het is wel dezelfde man die dat doet. Het heeft mijn signatuur, mijn gezicht, en het is allemaal in Den Haag. Daarom die advertentie, nee, niet door die theaters betaald, maar door mijzelf geplaatst met hulp van een sponsor. Den Haag is de stad waar ik woon, waar ik mijn muzikale wortels heb liggen. Den Haag is mijn laboratorium, en al die podia hebben een eigen publiek. Ik probeer dat bij elkaar te brengen; te laten zien wat er allemaal kan in zo’n stad.”

Tekenend voor Michael Varekamp is altijd geweest dat hij zich met opvallend gemak door de stijlboekjes van de jazz kon bewegen. Het begon met New Orleans, de bebop kwam erbij, de muziek van Miles, de electronica. Als verteller van jazzverhalen presenteerde hij op de podia even liefdevol Louis Armstrong als Duke Ellington, Dizzy Gillespie en Miles Davis. “Die hokjes van de jazzgeschiedenis heb ik altijd ervaren als iets typisch Nederlands,” zegt hij. “In Amerika is het veel normaler wat ik doe. Kijk naar musici als Wynton Marsalis, Nicholas Payton, Terence Blanchard of Roy Hargrove, die bewegen zich met veel gemak door die hele jazzgeschiedenis. Door hun werk snap je hoe dicht alles eigenlijk bij elkaar ligt.”

Billie Holiday
Varekamp is nu vooral bezig met een vervolg op zijn theaterprogramma ‘Louis’: “Dat wordt onze visie op zangeres Billie Holiday, ‘Lady sings the blues’. Een soort multi-mediaal concert met filmopnames, foto’s, veel anekdotes waarbij zangeres Joy Wielkens, die ook actrice is, dat karakter neerzet. Het gaat over Billie Holiday, maar ook over haar als archetype. Vergelijkbaar met vrouwen als Bessie Smith, Nina Simone. Vrouwen die sterk waren, maar ook heel kwetsbaar.

Ze worden vaak alleen als slachtoffers gezien, maar er is het verhaal van Billie Holiday die ergens door iemand wordt aangesproken op haar huidskleur. Ze slaat die vent totaal in elkaar. En Nina Simone had ook losse handjes. Ná de slavernij zijn die blueszangeressen eigenlijk de eerste zwarte vrouwen die zeggen: ik heb geen man nodig, ik gooi hem het bed uit.

Dat was ongehoord. Die kracht en die complexiteit, daar gaat het over. We spelen het volgend jaar, tot en met april.”

Kerstjazz
In december begint Varekamp weer aan zijn maandelijkse optredens op de zondagmiddag in het Scheveningse Muzee met ‘Jazz in Zicht, stories & film’. Eerst Kerstjazz, van ‘Let it snow’ tot ‘Winter wonderland’. Varekamp: “Tenslotte muziek van de componisten die ook de jazzstandards schreven, van Irving Berlin tot en met Oscar Hammerstein.” Dan ‘The Life of Chet Baker’, ‘The Hammond Organ in jazz’ en ‘New Orleans Express’. “Met New Orleans in de breedste zin.

Van Fats Domino tot en met professor Longhair.” In zijn serie Kunst op zondag, jazz in het Gemeentemuseum brengt Varekamp ‘The Era of Early Swing’(26/11), ‘Miles! The Picasso of Jazz (25/2), en ‘Echoes of Ellington’(25/3). “Programma’s waarmee we proberen aan te sluiten bij exposities in het museum,” zegt hij. Daarnaast is hij bezig met een cd ‘Elektra’ waarvoor hij met toetsenist Burkens, drummer Eric Koger, bassist Harry Emmery en gitarist Jerome Hol – met wie hij in jazzclubs al een programma over Miles en Jimi Hendrix bracht ? zonder vast repertoire, zonder bindende afspraken de studio binnenging. “De muziek moest ontstaan als een soort gesprek. Het kon alle kanten op.”

Varekamp geniet van de veelzijdige manier waarop hij ‘zijn’ jazz kan vormgeven. “Het heeft iets van een speeltuin, van het een kom je bij het ander terecht. En het publiek vindt het leuk, krijgt andere informatie dan het gewend is. Jazz heeft zich lang, wereldwijd, omgeven met een soort mysterie, een vals mysterie bijna. Dat je wel mag luisteren, maar niet te dichtbij mag komen. Wat onzin is, want het gaat juist om die communicatie. Dizzy en Miles hadden zich wel degelijk de opdracht gegeven mensen te bereiken. Dizzy, met één been in z’n entertainment-achtergrond, Miles die in de gaten had hoe excentrieker hij was, hoe meer hij verkocht.”

Vanuit zijn publiek kreeg Varekamp laatst de cruciale slotvraag: van wie hij nou het meest hield: van Miles of van Louis? Zijn antwoord: “Je kunt toch ook niet zeggen of je meer van je vader dan van je moeder houdt?”

Meer informatie: www.michaelvarekamp.nl

| Foto: Anoek van Nunen