Ketchupkreeft en kaaskoekjes: aan tafel met prinses Juliana
Met ‘Een taart voor de prinses’ schreven culinair historica Lizet Kruyff en meesterpatissier Hidde de Brabander een smaakvol boek over de studententijd van koningin Juliana. Via de eetgewoonten uit die tijd geven de auteurs een inkijkje in haar Leidse leven.
Dozen vol menukaarten, brieven en foto’s van koningin Juliana die op zolder liggen te verstoffen? Die wilde culinair historica Lizet Kruyff natuurlijk direct zien toen ze ervan hoorde via de schoonmoeder van een voormalig Leids dispuutsgenootje. Het bleek ‘fantastisch’ materiaal, zegt Kruyff. “Al die nog onbekende documenten laten aardig wat zien over wie Juliana echt was. Daar wilde ik best eens aan gaan trekken om te kijken of er misschien een boek in zat.”
Nu, een paar jaar later, ligt het fraaie ‘Een taart voor de prinses’ in de winkel. Het boek, dat Kruyff schreef samen met meesterpatissier en tv-kok Hidde de Brabander, draait om het Leidse studentenleven van Juliana. Aan de hand van recepten en menu’s voor (koninklijke) diners geeft het een inkijkje in de voor de toenmalige prinses ‘doldwaze tijd’. “Het eten – zowel de studentenmaaltjes uit pakjes en zakjes als de luxueuze diners in de paleizen – geeft een mooi tijdsbeeld,” zegt Kruyff. “En er waren twee periodes waarin Juliana echt Juliana kon zijn: in Canada (tijdens de Tweede Wereldoorlog, red.) en in Leiden.”
Parttime student
In 1927 begint Juliana aan haar studie in de Sleutelstad. Op kamers gaan is wat te ordinair voor een prinses, dus huurt haar moeder twee villa’s in Katwijk. Voor het vervoer naar de faculteit koopt Juliana een Cadillac, waarmee ze ook ritjes maakt naar haar familie in Den Haag. Daar neemt ze als student al volop deel aan het culturele leven en bezoekt ze graag haar grootmoeder, koningin Emma, die resideert in het Paleis Lange Voorhout, het huidige Eschermuseum.
Het was ooit een medicijn, en dat snap je wel wanneer je het proeft
Juliana was ‘parttime student’, zegt Kruyff. Ze volgt losse vakken en brengt een deel van de week door bij haar ouders in Den Haag. In Katwijk woont ze met een aantal medestudentes (uiteraard van goede komaf) die uitgroeien tot goede vriendinnen. Geregeld organiseert de prinses feestjes, zoals een gekostumeerd bal aan het einde van haar eerste jaar. De genodigden dansen op muziek van de grammofoonplaat en genieten van een buffet met onder meer kreeftkroketjes, koekjes en studentenhaver.
Schildpaddensoep
Het eerste menu dat de lezer tegenkomt, voor een diner ter viering van het eredoctoraat van koningin Wilhelmina, is ‘heel klassiek’ voor die tijd, weet Kruyff. Eerst oesters, dan soep van schildpad. Tegen het einde eerst zoet (noga-ijs), daarna kaas (kaaskoekjes). Zulke volgorden zijn ook nu nog tamelijk gangbaar, maar bij een tussengerecht van zeekreeft met ketchup kunnen we ons allicht minder voorstellen.
Kruyff nam de proef op de som en snorde het eerste Amerikaanse recept voor ketchup op (uit 1812). Ze lacht: “Niet te eten. Het was ooit een medicijn, en dat snap je wel wanneer je het proeft.” Een variant uit een Westlands kookboekje met tomatenrecepten was wél lekker. “Heel puur en fris. Het past heel goed bij dingen als kreeft en gepocheerde zalm. Heerlijk.”
In haar keuzes voor het eten is ze ook echt een meisje van haar tijd
De ketchupkreeft is wellicht een ideetje van Juliana zelf, schrijft Kruyff. “Op instigatie van haar moeder bemoeide ze zich in toenemende mate met van alles. In haar keuzes voor het eten is ze ook echt een meisje van haar tijd. Zoals met een nougattaart voor haar promotie, die moest en zou ze hebben.” Omdat de eigen kok zich niet durfde te wagen aan het recept, werd een kok uit Leiden ingehuurd.
Parttime of niet, in het studentenleven vond Juliana een mate van vrijheid die ze nog niet kende en ook later in haar leven niet vaak meer zou meemaken. “Wilhelmina was natuurlijk ook een loeder hè, als moeder,” zegt Kruyff. “Zij hield Juliana klein, bijvoorbeeld door haar suf te kleden. Tijdens haar studententijd kon Juliana een beetje loskomen. Leiden was echt een enorme bevrijding voor haar.”
Lizet Kruyff en Hidde de Brabander, ‘Een taart voor de prinses. Het studentenleven van Juliana 1927-1930’, Uitgever: Sauberhaus. Prijs: € 28,99.
De redactie biedt u dit verhaal gratis aan. Meer Haagse verhalen? Neem een (proef)abonnement op weekkrant Den Haag Centraal. Elke donderdag in de bus. De krant is ook verkrijgbaar bij onze verkooppunten.
