Weer grensoverschrijdend gedrag op KABK
Opnieuw is een docent van de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten (KABK) in opspraak gekomen wegens grensoverschrijdend gedrag. De man fotografeerde stiekem vrouwen, onder meer onder de tafel.
Docent en kunstenaar Pim V. (60) is eind vorige maand door KABK-directeur Ranti Tjan ter verantwoording geroepen en zou zijn misdragingen hebben toegegeven. Hij heeft per 1 september ontslag gekregen. De zaak kwam maandag naar buiten door een publicatie in NRC Handelsblad. In een verklaring aan docenten en studenten spreekt Tjan over ‘schokkend nieuws’.
Hij schrijft verder onder meer: ‘De KABK moet een veilige plek zijn voor elke student, docent en werknemer. Het is ons hoogste streven om dat waar te maken. Er is nog veel werk te doen. In elk geval van grensoverschrijdend gedrag geldt een 0-tolerance-aanpak’ (oorspronkelijke tekst in het Engels, is hier te lezen).
In een pashokje
V. liep eind augustus in Utrecht tegen de lamp toen hij stiekem een vrouw in een pashokje fotografeerde. De vrouw deed aangifte. De politie trof vervolgens bij een huiszoeking in Den Haag veel andere foto’s aan, waarvan er een aantal in het KABK-gebouw aan de Prinsessegracht bleek te zijn gemaakt. De KABK meldt dat het politieonderzoek nog loopt en dat niet precies duidelijk is ‘hoe groot deze zaak is’. V. zelf heeft de directie laten weten dat hij ‘voor zover hij weet geen minderjarigen heeft gefotografeerd en dat de gezichten niet herkenbaar zijn’.
De KABK overweegt niet zelf ook nog aangifte te doen, zegt Ranti Tjan. “Veel speelde zich af buiten de academie. Mijn indruk is dat dit maar beperkt betrekking heeft op onze studenten.” De academie stelt evenmin een eigen onderzoek in, maar wacht het justitiële onderzoek af. De vraag wat hij doet als er door de publiciteit meer klachten binnenkomen over V., noemt Tjan een ‘hypothetische’.
Tjan trad in juni aan met de uitdrukkelijke opdracht schoon schip te maken. Daar is hij hard mee bezig, zegt hij. “Het is telkens zo dat we drie stappen vooruit zetten en dan weer, zoals nu, één stap terug. Maar het is intern duidelijk: alle zaken worden mij gemeld en ik tolereer geen grensoverschrijdend gedrag.”
Sinds 1990 in dienst
Pim V. was een van de senioren in het docentenkorps van de academie. Hij trad in 1990 in dienst en werkte bij de sectie Fine Arts. V. studeerde zelf aan de KABK en maakte enige naam als installatiekunstenaar, beeldhouwer en typograaf. Hij exposeerde bij verschillende Haagse galeries en presentatie-instellingen. V. speelde ook in bestuurlijke zin een rol in de Haagse kunstwereld. Hij was onder meer lid van de ‘toetsingscommissie’ van het Kunstcentrum Stroom en lid van de commissie ‘broedplaatsen’. Tussen 1988 en 2002 was hij verantwoordelijk voor de inrichting van Den Haag Sculptuur, de jaarlijkse beeldententoonstelling op het Lange Voorhout.
De hobby van V. bleef lang verborgen. Abe van der Werff, die van 2000 tot 2008 adviseur was van de toenmalige directeur Jack Verduyn Lunel, kan er zich niets bij voorstellen. “Pim is een buitengewoon goede en betrokken docent die vindingrijke en afwisselende kunst maakt. Ik begrijp helemaal niks van deze situatie. Dat deze man met een cameraatje foto’s van vrouwen maakte. Wat moet je dan zien onder zo’n rokje? Nee, ik heb tijdens mijn academietijd nooit een signaal van iemand gekregen dat deze man iets deed wat niet in de haak was.”
Hetzelfde geldt voor ex-directeur Jack Verduyn Lunel zelf. “Het gekke is ook dat het niet naar voren is gekomen in het externe onderzoek van de academie vorig jaar. Maar ja, blijkbaar heeft hij het zo goed verborgen gehouden dat niemand er iets vanaf wist. Het moet uiterst vernederend zijn voor (ex-)studenten. Hij moet niet alleen in therapie gaan, maar ook zeggen dat hij al het materiaal vernietigt. Pim was een van de brave docenten. Ik denk dat niemand dit van hem verwachtte.”
KABK Geplaagd door affaires
De KABK wordt de laatste jaren geplaagd door affaires. Twee jaar geleden raakte oud-student Julian Andeweg in opspraak na een reeks aantijgingen van gewelddadig en seksistisch gedrag. Tegen Andeweg loopt nog een rechtszaak in Amsterdam, waar hij ook over de schreef ging; er is hem al een contactgebod opgelegd ten aanzien van een aantal vrouwen. Naar aanleiding van de kwestie-Andeweg in Den Haag schorste de KABK twee docenten tegen wie ook beschuldigingen waren binnengekomen. De twee zijn intussen definitief vertrokken.
[Tekst gaat verder onder afbeelding.]
KABK-directeur Ranti Tjan. | Foto: KABK
Deze gebeurtenissen leidden in 2020 tot een onafhankelijk onderzoek door het bureau Bezemer & Schubad. Dat rapporteerde in maart 2021 dat er geen ‘structureel ongewenst gedrag’ is binnen de academie, maar tegelijk dat een ‘meldcultuur’ ontbreekt. In het rapport staat onder meer dat veel ondervraagde personen ‘een dominante cultuur ervaren in de zin van ‘we zijn wel kunstenaar, wij hebben andere waarden en normen’; melden is, door deze cultuur, vreemd/ongewenst/wordt ontmoedigd. Melden is niet ‘de norm’ ’. De onderzoekers bevalen onder meer aan twee vertrouwenspersonen te benoemen en een schoolpsycholoog. De raad van toezicht van de Hogeschool van de Kunsten, waar de KABK onder valt, nam de aanbevelingen onverkort over.
‘Ruimte maken’
Aangezien de directie er niet goed vanaf kwam, trad directeur Marieke Schoenmakers in maart 2021 af; ‘om ruimte te maken en dus verantwoordelijkheid te nemen’, zoals ze het zelf uitdrukte. Zij werd opgevolgd door interim-directeur Paul van Maanen. Die kwam met een ‘actieplan’ dat verkeerd viel bij studenten en staf, waarna hij na drie maanden de eer aan zichzelf hield. Pas een jaar later, in juni van dit jaar, trad Tjan aan. Hij ziet licht aan het einde van de tunnel. “De moed om het goed te doen is er bij iedereen.”
Aanvulling (13 september)
De twee in 2020 geschorste docenten zijn na het onafhankelijke onderzoek gerehabiliteerd; ze hebben de academie intussen wel verlaten.
Wilt u meer Haags nieuws lezen? Klik hier voor alle verkooppunten. U kunt ook een (proef)abonnement nemen. U ontvangt DHC 10 weken voor slechts 10 euro.
