Waardevolle wijk Mariahoeve moet beschermd stadsgezicht worden
Twintig jaar geleden besloot de gemeenteraad dat Mariahoeve als historisch geheel moet worden beschermd. Tijd om door te pakken, vindt een deel van de politiek.
Het naoorlogse Mariahoeve is misschien niet meteen een wijk die aansluit bij het begrip ‘beschermd stadsgezicht’. Toch vinden experts dat het gebied tussen het Bezuidenhout en de Verlengde Landscheidingsweg een waardevol voorbeeld is van stadsplanning uit de periode 1960-1970. Tim de Boer, architect en fractievertegenwoordiger van de Haagse Stadspartij (HSP), vindt dat nu de wijk 65 jaar bestaat het moment daar is om er nu eindelijk een gemeentelijk beschermd stadsgezicht van te maken, zodat de procedure tot bescherming door het rijk kan worden doorlopen.
“Mariahoeve is een bijzondere wijk die typerend is voor de wederopbouwperiode,” zegt De Boer. Zijn fractievoorzitter Fatima Faïd heeft onlangs samen met Rutger de Ridder van de VVD nieuwe raadsvragen gesteld over de kwestie. Eerder al noemde de partij Mariahoeve ‘beschamend beschermd’ en ‘vogelvrij’.
De HSP staat niet alleen. Vorig jaar nam de raad een motie aan van deze partij, medeondertekend door de Partij voor de Dieren en Hart voor Den Haag, om door te pakken en Mariahoeve de gewenste status te verlenen. De achtergrond was onder meer dat een andere wederopbouwwijk, de Drevenbuurt in Zuidwest, zijn beschermde status werd ontnomen om grootschalige sloop en nieuwbouw mogelijk te maken.
Overal in de wijk zijn groene ruimtes, zoals binnenhoven, plantsoenen en particuliere tuinen
Sindsdien is er niets meer gebeurd met het Mariahoeve-dossier. Er kwam alleen op 6 december een ‘tussenbericht’ van het college, waar volgens De Boer de onwil vanaf druipt. B en W schrijven onder meer dat ‘afstemming nodig is over ambities voor Mariahoeve, waaronder het toevoegen van woningen en voorzieningen, het verduurzamen van vastgoed en de energietransitie’. De Boer: “Kortom, de Zuidwest-aanpak en dan zit een beschermde status alleen maar in de weg.”
Gemengde stadswijk
Mariahoeve ontstond in de jaren vijftig op de tekentafel van ir. Frits van der Sluijs, later de oppermachtige directeur van de Dienst Stadsontwikkeling van de gemeente. In de weilanden tussen het Bezuidenhout en verre Marlot diende een nieuwe, gemengde stadswijk te ontstaan met allerlei typen woningen, kerken, scholen, een groot winkelcentrum en veel groen. Dat lukte. Schrijver Ferdinand Bordewijk bedacht hele families van straatnamen (onder meer de Horsten en Burgen); grote assen werden vernoemd naar boerderijen en buitenplaatsen.
De Kornalijnhorst in Mariahoeve.
De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) selecteerde in 2016 dertig wederopbouwwijken van ‘nationaal belang’ en Mariahoeve was daar een van. ‘De vrijstaande gebouwen staan in een vrije compositie in het groen, geïnspireerd op wijken in Scandinavië. Elke buurt heeft zijn eigen karakter doordat de afwisseling in hoogte van de woonblokken steeds anders is. Overal in de wijk zijn groene ruimtes, zoals binnenhoven, plantsoenen en particuliere tuinen,’ rapporteerde de RCE.
Procedurefout
De Haagse gemeenteraad en ook B en W waren al veel eerder tot deze slotsom gekomen. Al in 2004 werd besloten Mariahoeve aan te wijzen tot gemeentelijk beschermd stadsgezicht. Maar er werd een procedurefout gemaakt en de grote woningcorporaties uitten bedenkingen. Die wilden de handen vrij hebben voor sloop en nieuwbouw. Geen bescherming dus. Veel later, in 2018, is er binnen B en W nog een voorstel behandeld om Mariahoeve alsnog de bijzondere status te verlenen, maar daarover kon het college het toen niet eens worden.
Het is de hoogste tijd om alsnog werk te maken van de bescherming van Mariahoeve
Dat kwam allemaal aan het licht in 2022, toen Peter Bos van HSP er een reeks raadsvragen over stelde. Op de vraag waarom het college niet verder wilde met Mariahoeve kwam toen dit antwoord: ‘Het college vergadert in beslotenheid, derhalve kan er geen antwoord op deze vraag worden gegeven’.
Hoogste tijd
Een langdurige discussie en de politieke bijna-crisis over het intrekken van de monumentenbescherming van de Drevenbuurt waren daaraan al voorafgegaan. Wethouder Martijn Balster overleefde een motie van wantrouwen, maar voorzitter Marianne Loof van welstandscommissie vertrok. Zij was het niet eens met de gang van zaken.
Het is volgens Tim de Boer de hoogste tijd om nu alsnog werk te maken van de bescherming van Mariahoeve en ligt er nu een nieuwe reeks raadsvragen van de HSP en de VVD. Het college van B en W moet die nog beantwoorden.
