Haagse artsen bezorgd over fatbike-ongevallen: ‘Letsel met levenslange effecten’
In de eerste helft van 2024 belandden al 140 mensen in Nederland met ernstig letsel op de spoedeisende hulp na een fatbike-ongeluk. Artsen van de Haagse traumacentra maken zich ernstig zorgen.
Het kenniscentrum VeiligheidNL verzamelde gegevens over ongelukken met een fatbike van 14 van de 83 spoedeisende-hulpafdelingen (SEH) in Nederland en telde 140 mensen met ernstig letsel; een verdubbeling ten opzichte van 2023. Niet alle SEH’s zijn aangesloten bij het Letsel Informatie Systeem (LIS), waardoor het werkelijk aantal slachtoffers zeer waarschijnlijk hoger ligt. Ook de Haagse ziekenhuizen zien de impact van fatbike-ongevallen terug op de spoedeisende hulp. Jochem Hoogendoorn, traumachirurg bij het Haaglanden Medisch Centrum (HMC), ziet een zorgwekkende trend. “We maakten ons al zorgen om ouderen op e-bikes, maar onlangs is daar een nieuwe categorie bijgekomen: jongeren op fatbikes.”
Hersenschuddingen
Kinderen die in de regio Haaglanden levensbedreigend letsel oplopen, worden door de ambulance naar gespecialiseerde kindertraumacentra gebracht, zoals het Erasmus MC of het Leids Universitair Medisch Centrum. “Wij behandelen wel zeer ernstig letsel bij volwassenen en de minder heftige gevallen bij kinderen,” zegt Hoogendoorn. “Denk aan gebroken polsen, gescheurde kruisbanden of hersenschuddingen. Dat is al ernstig genoeg; als kind van 12 zit je niet te wachten op een miltruptuur of gescheurde kruisband. Je kan je knie ruïneren voor de rest van je leven,” stelt hij.
Een hersenschudding kan levenslange gevolgen hebben
Neurochirurg Hugo den Boogert, werkzaam bij HMC en het HagaZiekenhuis, voegt daaraan toe: “Een hersenschudding kan levenslange gevolgen hebben. Kinderen kunnen last krijgen van concentratiestoornissen en schooluitval.” Hij vertelt over een recent geval van een jongvolwassene die op de spoedeisende hulp terechtkwam. “Hij had een bloeding in zijn hoofd na een fatbike-ongeluk en moest daaraan geopereerd worden. Hij lag lange tijd op de intensive care en staat aan het begin van een langdurig revalidatietraject. Hij mag echt van geluk spreken, want niet iedereen haalt de revalidatie.”
De cijfers van VeiligheidNL tonen aan dat in de eerste zes maanden van 2024 ongeveer een op de vier fatbike-slachtoffers tussen de 12 en 15 jaar hersenletsel opliep. Hoogendoorn en Den Boogert horen ook minder hoopvolle verhalen van collega’s die werken in de kindertraumaziekenhuizen. Hoogendoorn: “Daar werd onlangs een jong kind gebracht met een dwarslaesie na een fatbike-ongeluk.”
Waarschuwingsbrief
De gemeente Den Haag maakt zich eveneens zorgen. Vorige week stuurde zij via scholen een waarschuwingsbrief naar ouders over de gevaren van fatbikes voor jongeren. Volgens de gemeente voldoen veel fatbikes niet aan de wettelijke eisen, omdat ze zijn opgevoerd en harder rijden dan de toegestane 25 kilometer per uur. Hierdoor functioneren de remmen minder goed en neemt de kans op ongevallen toe. De gemeente raadt ouders aan hun kinderen pas een fatbike te geven als ze 16 jaar of ouder zijn.
De maatregelen en de uitvoering liggen bij de politiek
Den Boogert benadrukt dat hogere snelheden ernstigere verwondingen veroorzaken: “Je moet sneller kunnen reageren bij hogere snelheden. In een drukke stad als Den Haag, met trambanen en ander verkeer, is het daarom moeilijk om op andere weggebruikers te anticiperen. Daarnaast is er sprake van meer roekeloos rijgedrag. De snelheden zijn niet alleen gevaarlijk voor de bestuurder, maar ook voor de andere weggebruikers.”
Ook de Tweede Kamer buigt zich over strengere regels voor fatbikes. In september stemde een Kamermeerderheid voor een minimumleeftijd van 14 jaar en een helmplicht. Over de leeftijdsgrens is echter discussie. Kinderen in niet-stedelijke gebieden, die verder moeten fietsen naar school, zouden hiermee benadeeld worden. “Het is een complex discussiepunt, maar het gesprek moet gevoerd worden,” zegt Den Boogert. “Artsen spelen hierin een belangrijke rol door problemen te signaleren en onderbouwde adviezen te geven. Uiteindelijk liggen de maatregelen die nodig zijn en de uitvoering bij de politiek.”
Via het initiatief Artsen voor Veilig Fietsen deelt Den Boogert zijn aanbevelingen. “Wij pleiten niet voor een verplichte fietshelm, maar zijn wel sterk voorstander van het vrijwillige gebruik ervan. Een leeftijdsgrens voor fatbikers vinden we daarnaast ook een goed idee.”
Soms moet je verder gaan dan waarschuwen
Ouderen
Jochem Hoogendoorn, tevens voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Traumachirurgie, is voorstander van een helmplicht voor alle e-bikes. “We zien steeds meer ouderen met een helm op een elektrische fiets, maar het aantal ongelukken en doden daalt niet. Soms moet je verder gaan dan waarschuwen. De autogordel is er ook ooit zo gekomen.”
Naar aanleiding van het onderzoek registreerden 80 van de 83 SEH’s recent een week lang alle fietsongelukken. Niet alleen ongevallen met een fatbike, ook die met normale en elektrische fietsen. Daarnaast werden ook leeftijd, helmgebruik en de aard van het letsel bijgehouden. VeiligheidNL verwacht de resultaten eind oktober te kunnen publiceren.
De redactie biedt u dit artikel gratis aan. Meer Haagse verhalen? Neem een (proef)abonnement op weekkrant Den Haag Centraal. Elke donderdag in de bus. De krant is ook verkrijgbaar bij onze verkooppunten.