Reconstructie vreugdevuren: op het strand wanen de bouwers zich de baas
Binnenkort zal de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OvV) zijn lang verwachte rapport over de vreugdevuren publiceren. Lees hier de reconstructie die DHC in februari maakte van de uit de hand gelopen jaarwisseling. Steeds rekten de bouwers van Scheveningen en Duindorp de regels voor de vreugdevuren op. En telkens boog de gemeente lijdzaam mee.
Februari 2018
Zorgen om veiligheid
Tien maanden voor de noodlottige nacht blikken gemeente, politie en brandweer terug op de vorige jaarwisseling. Er is veel misgegaan. Zowel op Scheveningen als in Duindorp hebben de bouwers zich niet gehouden aan bouwafspraken en geluidsnormen. De Scheveningers hebben zich in het bijzonder misdragen. Een leverancier van rijplaten is geïntimideerd ‘door een groepje mannen in de bekende vreugdevuurtruien’. Ook hebben de bouwers eigenhandig hun vuurstapel aangestoken, nadat de professionals van Dream Fireworks dit niet aandurfden vanwege weersomstandigheden.
Burgemeester Pauline Krikke schrijft later dat de vreugdevuren ‘aan het uiterste’ zitten van wat verantwoord is. Binnenskamers is dan al vastgesteld dat de locatie van de Scheveningse vuurstapel vanwege het smalle strand zo risicovol is, dat zij ‘sterk wordt afgeraden’. Een voorstel van de bouwers om de stapel te verplaatsen richting het noordelijk havenhoofd wordt afgeschoten: ongeschikt. ‘Het lijkt erop dat we vastzitten aan de huidige locatie,’ mailt een ambtenaar op 19 februari aan collega’s, ‘met alle consequenties van dien…’
Ik zit met 200 man die helemaal gek worden omdat er bij Scheveningen nu heel veel pallets gelost worden
Augustus 2018
Scheveningse eisen
De gemeente mag bedenkingen hebben, het weerhoudt de Scheveningse organisatie er niet van om tijdens het verkenningsgesprek een eisenpakket op tafel te leggen. Behalve een bredere ondergrond en een vergunning voor een feesttent willen de bouwers een nieuwe doorrekening van de ontbranding. Het huidige rekenmodel is volgens hen te strikt. Dat de gemeente daar niet aan wil, vindt de organisatie ‘teleurstellend’, zo schrijft ze in een brief. ‘We willen straks tegen de bouwers kunnen zeggen dat ze hun gang kunnen gaan met bouwen en niet dat we na drie dagen moeten verkondigen dat we moeten stoppen. Dat veroorzaakt weer onrust en dan zal de gezelligheid ver te zoeken zijn.’
Oktober 2018
Boze bouwers
De toon is gezet. Hoewel de vreugdevuren op papier slechts gedoogd worden, wanen de bouwers zich de baas op het strand. Dat blijkt andermaal als de Scheveningse bouwers in oktober op bezoek komen bij de gemeente. Het onderhoud is van korte duur: binnen tien minuten benen de Scheveningers woedend weg. Ze eisen de garantie dat ze een feesttent mogen opzetten, maar de gemeente wil eerst de vergunningsaanvraag zien. ‘Dit leverde veel commotie op bij de organisatie,’ staat in het gespreksverslag. ‘Er viel niet meer met de jongens te praten.’
Naderhand ettert de twist tussen gemeente en bouwers door via Whatsapp. ‘De mannen zijn echt boos dat de gemeente 5000 euro voor de tent niet wil financieren,’ stuurt een van de organisatoren. ‘Ik hoop dat de burgemeester bereid is water bij de wijn te doen.’ De volgende dag zijn de gemoederen in het vissersdorp bedaard; de bouwers zullen een aanvraag indienen.
Hoe gaan wij regelen dat er gestopt wordt als de 10.000 m³ bereikt is?
November 2018
Onvoorspelbare bouwwijze
Plots trekken de Scheveningers hun eigen plan. Een maand na het ontspoorde gesprek overvallen ze de gemeente met een alternatief bouwplan voor hun vuurstapel. Ze willen tot tien meter hoog een holle buitenring van pallets bouwen, die ze opvullen met sloophout. Dat gaat sneller en scheelt de organisatie een hoop dure pallets. Het plan druist in tegen alle afspraken. ‘Dit voorstel komt niet overeen met het convenant van enkele jaren geleden,’ oordeelt de brandweer. ‘De bouwconstructie wordt erg onvoorspelbaar en de kans op omvallen van de stapel wordt groter.’ Om nog maar te zwijgen over de extra milieuvervuiling door het afvalhout.
De gemeente kan niet anders dan de bouwwijze afkeuren, maar is zich al te goed bewust van de korte lontjes in Scheveningen. ‘De organisatie zal op z’n zachtst gezegd niet blij zijn met dit besluit,’ vertrouwt een ambtenaar stadsdeeldirecteur Mendy van Veen toe. Hoewel de Scheveningse contactpersoon begrip toont voor de afwijzing, kan hij niet inschatten ‘hoe de boodschap bij de achterban zal vallen’.
Brandstapel op het strand van Duindorp smeult na. | Foto: DHC
29 december 2018
Verbale agressie
Vanaf tweede kerstdag, als de bouwwedstrijd begint, dreigt de controle over de vreugdevuren de gemeente uit de handen te glippen. Vooral de Duindorpers bouwen vliegensvlug, tot ongemak van de gemeente. ‘Ze gaan hard,’ klinkt het in de Whatsapp-groep van de opruimdienst. ‘Het is zeer waarschijnlijk dat ze eerder de max bereiken en moeten stoppen.’ De rekenaars van de gemeente slaan aan het werk. Volgens een prognose bereikt de Duindorpse stapel zaterdagmiddag 29 december al het maximaal toegestane bouwvolume van 10.000 kubieke meter pallets. Het hoge bouwtempo maakt ook de politie en de brandweer nerveus, blijkt uit Whatsapp-gesprekken. ‘Hoe gaan wij regelen dat er gestopt wordt als de 10.000 m³ bereikt is?’, wordt gevraagd.
De Scheveningers trekken intussen hun eigen conclusie bij het zien van de bouwdrift van hun rivalen. De wedstrijdspanning maakt afspraken opeens rekkelijk. ‘Vraagje,’ appt een organisator die middag naar de gemeente. ‘De twee vuren mochten toch niet meer dan 10.000 m³ worden? Duindorp is daar al voorbij en mag gewoon doorstapelen. Daaruit haal ik dus dat wij ook gewoon door mogen gaan tot 20.000.’ Om drie uur is de Duindorpse vuurstapel het maximale bouwvolume voorbij en geeft burgemeester Krikke de opdracht om de bouw te staken. ‘De organisatie van Duindorp is nu aan het overleggen met de achterban,’ meldt een ambtenaar via Whatsapp. ‘Daar zijn ze zelf wat huiverig voor toch?’
De sfeer tussen de twee kampen wordt grimmiger
Inderdaad valt de afgekondigde bouwstop slecht bij de Duindorpse bouwers. Naar medewerkers van de gemeente wordt ‘verbale agressie getoond’. Intussen komen nog drie vrachtwagens met pallets aanrijden. De burgemeester stemt toe dat die mogen lossen, omdat Duindorp bij nadere beschouwing nog nét niet aan de 10.000 kubieke meter brandhout zit.
Het doet de gemoederen in Duindorp niet bedaren. Integendeel. De bouwers zijn witheet dat de Scheveningse rivaal nog wél mag doorbouwen. ‘Ik zit met tweehonderd man in een groep die helemaal gek worden omdat er bij Scheveningen nu heel veel gelost wordt,’ appt een opgewonden organisator naar de gemeente. In de wijk worden die avond meerdere brandjes aangestoken. Een bouwkeet gaat in vlammen op. De Duindorpse rancune richt zich niet alleen op de gemeente. ‘De sfeer tussen de twee kampen wordt grimmiger,’ meldt een ambtenaar in een Whatsapp-groep. Dat is niet nieuw: onderlinge bedreigingen gelden als ‘jaarlijks terugkerend fenomeen’.
30 december 2018
Volledige escalatie
De bouwers laten zich niet zomaar leiden door de gemeente. Die zondagmiddag kondigt de gemeente ook in Scheveningen een bouwstop af. ‘Ik hoor net dat we moeten stoppen omdat we te hoog zijn,’ appt een Scheveningse organisator verontwaardigd naar de gemeente. ‘Daar hebben we toch helemaal niet over gesproken. Het ging om de m³.’ De bouwers zeggen geen weet te hebben van een maximale bouwhoogte van 35 meter, hoewel die zwart-op-wit in het convenant staat. Ze verzoeken de gemeente dringend de bouwstop niet meteen te handhaven.
‘Ik wil graag dat we geen gelazer krijgen straks net als twee jaar geleden. Als de pallets die nu op het strand zijn erop mogen, dan is het goed.’ De gemeente stemt toe, hoewel haar eigen draaiboek een ‘onmiddellijk staken’ stipuleert. ‘Hopen dat het rustig blijft in de wijken,’ sluit een ambtenaar de avond af.
Scheveningse brandstapel in aanbouw. | Foto: Regio15
Maar die nacht loopt het volledig uit de hand in Duindorp. Tegen alle regels in rijden zes vrachtwagens vol pallets ‘onder luid getoeter’ het strand op. Juichend worden ze ontvangen door de bouwers, die volgens de gemeente ‘onder invloed’ zijn. ‘Sfeer is erg grimmig,’ rapporteert de ambtenaar van dienst ’s nachts in de chat. ‘Lijkt me verstandig tot na besluit driehoek weg te blijven van het terrein.’ In overleg met de burgemeester wordt besloten om, gezien de veiligheidsrisico’s, die nacht niet in te grijpen. Bij een confrontatie boven op de vuurstapel tussen de Mobiele Eenheid en bouwers bestaat ‘een reële kans op (dodelijke) slachtoffers’.
Jeetje, die zijn niet goed wijs. Dit was dus de laatste keer lijkt mij…
De gemeente schrikt van de brutale actie van de Duindorpse bouwers. ‘Jeetje, die zijn niet goed wijs,’ reageert een ambtenaar ’s morgens in de chat. ‘Dit was dus de laatste keer lijkt mij…’ Het team dat de hoogte van de stapels meet, gaat die ochtend onder politiebegeleiding naar het strand. Wanneer de organisatie zich moet verantwoorden voor de escalatie van die nacht, verklaart zij ‘de achterban niet volledig onder controle te hebben’.
Oud en nieuw
Vuurregen op Scheveningen
Ondanks de misdragingen, intimidaties en geschonden afspraken wordt de optie om de vreugdevuren af te blazen nimmer overwogen, getuige het gemeentedossier. Ook hoeft Duindorp de illegale ophoging niet ongedaan te maken, besluit de burgemeester uit veiligheidsoverwegingen. Volgens de laatste meting in de ochtend van oudejaarsdag zijn beide vuurstapels drie meter hoger dan de afgesproken 35 meter, al zullen de bouwers ’s avonds hoogtes claimen van ruim 45 meter.
Wanneer de avond valt, overheerst onder betrokken ambtenaren opluchting. ’s Nachts maakt dat gevoel plaats voor ontsteltenis, als een regen van brandend hout delen van Scheveningen-Dorp in de fik zet. Men beseft dat er veel te losjes is omgesprongen met de regels. ‘Dit is bizar!’, schrijft een ambtenaar in de chat. ‘Hopen dat dit goed afloopt.’
Hoe kan het dat het Scheveningse vreugdevuur zo uit de hand liep en dat van Duindorp niet? De gemeente krijgt daags na de jaarwisseling een tip dat er ‘drie vaten met diesel van 100 liter’ op de stapel zouden hebben gestaan. ‘Diverse verhalen, foto’s en filmpjes wijzen hierop,’ schrijft veiligheidsdirecteur Hans van der Vet. ‘Wij sluiten het ook niet uit, maar onderzoek moet uitwijzen wat er van waar is.’ Dat onderzoek – het OvV-rapport – wordt begin oktober verwacht.
Deze reconstructie is gebaseerd op honderden documenten uit het gemeentelijk dossier over de vreugdevuren dat in februari is vrijgegeven. Dit artikel wordt u gratis aangeboden. Wilt u meer lezen of meer weten over de krant Den Haag Centraal? Kijk hier voor een (proef)abonnement en meldt u zich hier aan voor onze wekelijkse nieuwsbrief.
