Richard de Mos, Code Oranje: ‘Ik kan me ook laten overtuigen’
Stapt u straks met groengele bril het stemhokje in? Den Haag grossiert in Tweede Kamerkandidaten. DHC stelt tot de verkiezingen op 17 maart bekende en minder bekende Haagse kandidaten aan u voor. In deel 5: Richard de Mos (44), lijsttrekker Code Oranje.
Wat is uw huidige beroep?
Richard de Mos: “Raadslid voor de grootste partij van Den Haag. En sinds kort ook schrijver.”
Hoe is dat bevallen?
“Ik wilde in mijn jeugd altijd boer of natuurbeschermer willen worden – ja echt waar. Later heb ik een hele tijd journalist of schrijver willen worden. Het leven is anders gelopen, maar ik vond het schrijven van een boek heel leuk om te doen.”
Wat is het verschil tussen Hart voor Den Haag en Code Oranje?
“Code Oranje gaat hopelijk straks in de Kamer alle geluiden van de tientallen lokale partijen waarmee we samenwerken laten horen. Hart voor Den Haag blijft een lokale club. De overeenkomst is natuurlijk ombudspolitiek.”
Leg uit.
“We vinden dat de burger veel meer zeggenschap moet krijgen in de politiek. Dat is nu vaak niet het geval. Burgers moeten het niet maar eens in de vier jaar voor het zeggen krijgen, maar veel vaker. Via referenda, burgertoppen, burgerbegrotingen, burgerjury’s, technologieën die nieuw zijn zoals DoeMee-apps.”
U zat al eens in de Tweede Kamer (voor de PVV, red.), waarom wil u terug?
“Ik heb weer tijd en ruimte om nieuwe idealen te hebben. Al blijft het ideaal van ombudspolitiek natuurlijk hetzelfde. Dat was ik hier in Den Haag als wethouder en locoburgemeester aan het doen en dat was een heel volle agenda. Maar in oktober 2019 ben ik gevraagd door Bert Blase (burgemeester Heerhugowaard, red.) van: ‘Joh, die ombudspolitiek die jij in Den Haag doet, die wil ik eigenlijk landelijk uitrollen. Ik vind dat fantastisch: eindelijk weer politiek mét mensen maken, in plaats van óver mensen. Er zijn heel veel lokale partijen die hetzelfde doen als jij, waarmee ik een netwerk aan het opbouwen ben. Veel lokale noden moeten landelijk opgelost worden. Zou je Nederland lokaal naar de Tweede Kamer willen leiden?’
De honderd miljard die Rutte zomaar naar Europa heeft gedaan, dat vinden wij beslissingen die aan het volk gelaten moeten worden.
Goede timing, gezien het onderzoek van het OM.
Richard de Mos: “Ik zal eerlijk zijn. Toen Bert Blase me vroeg, dacht ik: ‘Heb je wat gedronken?’ ‘Nee,’ zei hij: ‘Ik geloof heilig in je onschuld. Ik geloof dat jouw manier van politiek bedrijven onorthodox is en je hebt kleerscheuren opgelopen’. En ik geloof in de visie. Ik wil het lokale geluid in de Tweede Kamer gaan vertolken met een heel netwerk aan lokale partijen, waar Hart voor Den Haag een onderdeel van is.”
Waarom is dat nodig?
“De VNG loopt al een hele poos moord en band te schreeuwen dat gemeentes twee tot drie miljard euro per jaar tekortkomen. Daar komt corona nog bij. Het tekort aan die miljarden, dat kan een gemeente op een aantal manieren oplossen. Je gaat bezuinigen op het voorzieningenniveau: sportvoorzieningen, bibliotheken, wijkcentra. Of je gaat de lokale belastingen verhogen. Of allebei, dat gebeurt steeds meer. Die tekorten willen we ledigen. Het lokale belang dienen doe je door landelijk in te grijpen. Politiebureaus die sluiten, buslijnen die verdwijnen, de hele decentralisatie waarvan het Sociaal en Cultureel Planbureau zegt: ‘die is mislukt.’ Er is nogal wat om voor te vechten in de Tweede Kamer.”
Als de decentralisatie is mislukt, moet die dan worden teruggedraaid?
“Het begint met het ledigen van de tekorten. En van jeugdzorg moet je de regie terugpakken. Je ziet dat er gemeentes zijn die verzuipen. Daardoor vallen kwetsbare kinderen tussen wal en schip. Ieder kind dat ervoor in aanmerking komt, moet de jeugdbescherming krijgen die het nodig heeft. Dus de decentralisatie kan deels teruggedraaid. Als je in de Tweede Kamer zit, kun je daar dus voor gaan wedijveren.”
Maar wat nou als de ene lokale partij zegt: ‘de decentralisatie moet worden teruggedraaid’, en de ander: ‘we willen het zelf doen, maar met meer geld’? Wat is dan jullie standpunt?
“Dat is een interessante. We willen een beweging worden waar de discussie open is. We hebben het ideaal dat D66 ooit had: elkaar overtuigen in een goed debat. Discussie met elkaar aangaan, naar elkaar luisteren en dán je standpunt bepalen. We hebben nu opgehaald dat al onze lokale partijen zeggen: die regie moet terug. Dus hier zijn we het over eens. Maar we nemen de autonomie niet over. De partijen in ons netwerk kunnen ook een verschillend geluid hebben. We kijken waar de overeenkomsten zitten en die gaan we in de Kamer uitventen.”
Dus als jullie het niet eens zijn, mag dat. Maar hebben jullie in de Tweede Kamer in zo’n geval dan geen standpunt?
“Jawel. We zullen uiteindelijk door middel van discussie tot een standpunt komen. Maar die willen we openhouden en niet van tevoren alles dichttimmeren. En is dat spannend? Ja, dat is spannend. We hebben op onze lijst mensen van heel diverse pluimage. Het was een aantal jaren geleden ondenkbaar dat ik met iemand als Peter Plasman, die niet rechtser heeft gestemd dan de Partij van de Arbeid, samen in een fractie zou zitten. Hebben we dan geen agenda? Die hebben we wel. Want ik vind dat kiezers wel ongeveer moeten weten wat onze vertrekpunten zijn. Daar kun je ook op stemmen.”
Die agenda staat vol wensen, de volgende vraag is: hoe gaat Code Oranje dat betalen?
“De honderd miljard die Rutte zomaar naar Europa heeft gedaan, dat vinden wij beslissingen die aan het volk gelaten moeten worden. Het Sociaal en Cultureel Planbureau heeft onderzocht dat mensen de eigen leefomgeving het belangrijkst vinden. Dus onze aanpak zou zijn: daar een onsje meer en in Europa een onsje minder – verdragen kun je opzeggen. Plus efficiënt omgaan met middelen.”
Volksvertegenwoordiger zijn, ik ben het in Den Haag nog steeds met veel plezier, is het mooiste beroep wat er is.
Op de website van Code Oranje staat: ‘Er is geen partijbelang of fractiediscipline’.
“Ja, dat vind ik ook best wel een experiment. Ik kom natuurlijk uit een partij waar alles wat strakker geregeld is. Ik ben altijd wel streng en ik vind het moeilijk om zaken uit handen te geven. Maar ik zie ook dat ik me kan laten overtuigen. Kijk maar naar mijn nummer vier: Ruud Koornstra, energiecommissaris. Dat is niet een type man die je per definitie zou verwachten op een lijst met Richard de Mos. Klimaatscepticus en klimaatalarmist.”
Waarvan heeft hij u overtuigd?
“Hij heeft me ervan overtuigd dat ‘duurzaam’, als je dat op een verstandige manier doet, dat het helemaal geen verkeerde zaak is. Als je het doet om de aarde leefbaar te houden en als je het doet om iets moois achter te laten voor onze kinderen en kleinkinderen. Het is helemaal niet verkeerd om huiseigenaren te stimuleren, of misschien zelfs te helpen, om allemaal zonnepanelen op het dak te hebben. En we zijn het eens dat de miljarden die naar klimaatakkoorden gaan, dat de burger daar niet beter van wordt. En we zijn het ook eens, daar krijg je dan meer mijn sausje, dat de burger niet die rekening moet betalen. Duurzaamheid stopt niet bij de eerste vier letters. Het moet niet zo zijn dat alleen de multinationals er beter van worden.”
Dus jullie zijn tot elkaar gekomen.
“Dat is Code Oranje. Jij en ik verschillen in de beeldvorming van mening, maar is dat wel zo? Ik heb met Ruud twee dagen gezeten. Buitengewoon gezellig. En we bleken het eens met elkaar. We hadden ook in een loopgraaf kunnen gaan zitten en dat zie je toch wel veel gebeuren in de Tweede Kamer.”
Is er uiteindelijk wel een doorslaggevende stem als iedereen zijn zegje heeft gedaan?
“Uiteindelijk is er natuurlijk een fractie van Code Oranje en die moet ook haar werk doen. Wat wij de kiezer beloven, is dat Code Oranje heel vaak het land in gaat. Met mensen in gesprek, met hen beleid maken.”
En dat mag tijd kosten.
“Dat móét tijd kosten. Volksvertegenwoordiger zijn, ik ben het in Den Haag nog steeds met veel plezier, is het mooiste beroep wat er is. Luisteren en zorgen dat je het voor de mensen doet. Je kan nooit iedereen tevredenstellen. Er zullen altijd verschillen zijn. En laten we het erover eens zijn dat we mogen verschillen van mening. Maar je moet proberen om zoveel mogelijk belangen op een goede manier te dienen. En het kan toch niet zo zijn dat mensen gekneveld zijn vanwege fractiediscipline en niet vrij zijn om te stemmen omdat álles is dichtgetimmerd in een coalitieakkoord? Maak dat wat minder strak. Maak akkoorden op hoofdlijnen en zorg dat de rest een open debat is.”
Wat gaat u betekenen voor Den Haag?
“We hebben nogal een uitdaging met Zuidwest. Hoe kan het dat Rotterdam 130 miljoen ophaalt voor Rotterdam Zuid, terecht, maar Den Haag er bekaaid af komt met 7,5 miljoen voor Zuidwest? Dat is wel een belang waar ik in de Kamer mijn vinger voor op zal steken. Ik blijf ook in 2022 raadslid. Ik heb mijn kiezers wat beloofd.”
Dus u bent sowieso weer lijsttrekker van Hart voor Den Haag?
“Dat gaat natuurlijk heel democratisch bij ons, maar als het aan mij ligt wel. En ik voel in de vereniging wel dat daar zomaar draagvlak voor zou kunnen zijn. Dus ik blijf het gezicht van Hart voor Den Haag.”
Wie moet er premier worden?
Lachend: “Voor een eerste termijn is het een beetje pretentieus om te zeggen dat ik dat moet zijn. Maar het mag wel iemand anders zijn in mijn optiek dan de man die we de afgelopen tien jaar hebben gehad, met zijn Rutte-doctrine. Ik hoop dat het iemand wordt die toch wat dichter bij de bevolking staat en transparanter is. Empathisch.” Met een knipoog: “Tja, het zijn allemaal eigenschappen die ik heb. Maar misschien eens een vrouw, misschien is Nederland daaraan toe.”
DHC stelt bekende en minder bekende Haagse Tweede Kamerkandidaten aan u voor. Deze portretten en ander (lokaal) verkiezingsnieuws leest u in onze online special. Wilt u meer Haags nieuws lezen? Klik hier voor een (proef)abonnement op DHC. U ontvangt de krant 10 weken voor slechts 10 euro. Voor 90 euro per jaar kunt u DHC ook digitaal lezen.
