Hoe kijkt Charlie Aptroot terug op zijn jaar als burgemeester van Wassenaar?

Charlie Aptroot kondigde onlangs onverwacht aan dat hij het waarnemend burgemeesterschap van Wassenaar begin volgende maand neerlegt. De combinatie met het eersteburgerschap van Zoetermeer bleek te zwaar. Toch heeft hij in dat ene jaar veel kunnen doen, zegt hij.

Door Herman Rosenberg

Naar de stilte rond het vorstelijke raadhuis De Paauw te oordelen, zijn we hier in een rustige gemeente. Maar de schijn bedriegt. Wassenaar heeft een reeks tumultueuze jaren achter de rug waarin de politieke verhoudingen verstoord raakten. Het dieptepunt was vermoedelijk de affaire die de geschiedenis is ingegaan als ‘de seksrel’. Een wethouder zou een gemeenteraadslid seksueel hebben geïntimideerd. Veel ruzie, onderzoeken en rechtszaken waren het gevolg.
Burgemeester Jan Hoekema (D66) raakte de greep op het bestuur kwijt en leek er bovendien geen zin meer in te hebben om daar nog wat aan te veranderen. Hij vertrok bijna met stille trom; hij is nu waarnemend burgemeester van Langedijk in Noord-Holland. En opeens was daar VVD’er Charlie Aptroot, een man met een flinke staat van dienst zowel in het Wassenaarse, waar hij lang raadslid en wethouder was, als in de Tweede Kamer. En nu is hij alweer zes jaar burgemeester van Zoetermeer.
Zijn positie in die gemeente maakte dat hij de bui eerst niet zag hangen, toen commissaris van de Koning Jaap Smit hem belde over de situatie in Wassenaar. “Ik dacht dat hij mij om advies wilde vragen,” zegt Aptroot in de fraaie burgemeesterskamer van De Paauw. “Het kwartje viel eerst niet. Toen zei Smit opeens: ‘Ik heb een waarnemer op het oog en dat ben jij.’ Ik viel haast van mijn stoel.”
Aptroot kreeg een dubbele opdracht mee. Hij moest de ‘bestuurlijke verhoudingen normaliseren’ en zorgen voor een ‘oriëntatie op de bestuurlijke toekomst’ van de gemeente. Dat laatste is codetaal voor: kijken of Wassenaar zelfstandig moet blijven, moet samengaan met Voorschoten of met een andere gemeente. De waarnemend burgemeester maakte een bliksemstart. Al in maart lag er een notitie met een harde analyse en onder meer de aankondiging dat hij meteen een einde zou maken aan het ‘cliëntelisme’ (vriendjespolitiek), een bestuurlijke uitwas die meestal met Limburg wordt geassocieerd. Vorige maand volgde een rapportage over een uitgebreid inspraaktraject. Maar de begeleiding daarvan maakt Aptroot dus niet meer mee.

Waarom stapt u nu, amper een jaar na uw aantreden als waarnemer, alweer op?“Ik heb met de commissaris van de Koning afgesproken dat ik na een halfjaar zou evalueren of het ging, burgemeester zijn van twee gemeenten. Op dat moment, vlak voor de zomer dus, heb ik gezegd: het is geweldig om te doen, maar het is eigenlijk te zwaar. Het is ook niet echt gebruikelijk: een waarnemer die elders al burgemeester is. Dus toen hebben we afgesproken dat ik het tot het einde van het jaar zou doen, maar dat hebben we niet meteen bekendgemaakt.”

Laat u Wassenaar nu niet verweesd achter?
“Nee, dat denk ik niet. Ik kwam met een dubbele opdracht: het verbeteren van de bestuurlijke verhoudingen en komen met een oriëntatie op de bestuurlijke toekomst van Wassenaar. Beide zaken zijn in gang gezet.”

Nou, die oriëntatie ligt er nog niet.
“Nee, want we gaan eerst met de Wassenaarders in gesprek over wat zij willen. De inwoners zijn nu aan zet. We houden een grote enquête onder de titel ‘Wassenaarkompas’. Daarin komen allerlei mogelijkheden voor, van zelfstandig blijven tot fusie. Mijn opvolger gaat dat kompas verder begeleiden. Uiteindelijk komt er een advies uit. Dat leggen we voor aan de gemeenteraad en uiteindelijk ook aan de commissaris. Die kan dat inderdaad naast zich neerleggen, maar ik ben ervan overtuigd dat de mening van de Wassenaarders voor hem zwaar zal wegen.”

Wat komt eruit, denkt u?
“Ik weet het niet. Het kan alle kanten opgaan. Zelfstandig blijven, fuseren met Voorschoten, of samengaan met Leidschendam-Voorburg. Of met Katwijk, is ook weleens gezegd. Maar ik vind het belangrijk dat dit een bredere peiling is. Deze kwestie leent zich niet voor een ongenuanceerde aanpak zoals een referendum. Uiteindelijk moet de gekozen volksvertegenwoordigers het besluit nemen. Wat ík vind? Dat doet er niet toe. Ik ben geen inwoner meer, dus mijn stem telt niet mee.”

De ambtelijke organisaties van Wassenaar en Voorschoten zijn eerder al samengevoegd. Is dat wel een succes?
“Toen ik kwam, heb ik geconstateerd dat er dingen beter zouden kunnen en dat gaan we nu ook doen. We gaan van twee directeuren naar één. Verder gaan alle kantoormedewerkers naar Wassenaar en die van de buitendienst naar Voorschoten. Dat komt de kwaliteit van het werk ten goede.

In uw rapportage van maart hekelde u het ‘cliëntelisme’ in de gemeente. Was dat geen zware aantijging?
“Ja, maar het hoorde hier bij de bestuurscultuur en ik vond dat onaanvaardbaar. Te vaak was er contact onder vier ogen tussen wethouders en bepaalde inwoners en ook met de burgemeester. Dat gebeurde met name als er zaken door het ambtelijk apparaat werden tegengehouden. Daar heb ik een einde aan gemaakt. Er zijn minder van dat soort contacten en als ze er zijn, dan altijd met een derde persoon erbij, bijvoorbeeld een bestuursadviseur.”

De gemeentepolitiek in Wassenaar is versplinterd, in Den Haag is het nog erger. Hoe moet dat verder?
“Wassenaar valt nog mee in vergelijking met Den Haag en zijn zestien partijen in de raad. De versplintering is zorgelijk, op alle bestuursniveaus. Ik ben ook geen voorstander van een tweepartijenstelsel, maar in Nederland dreigt het andere uiterste. Dan dreigen steden onbestuurbaar te worden. Ik ben daarom voorstander van het invoeren van een kiesdrempel (een mimimaal door een partij te behalen percentage, dat is vereist voor toelating tot raad of Kamer, red.).”

Nu is er weer een waarnemer in aantocht. Waarom begint er geen sollicitatieprocedure voor een ‘echte’ burgemeester?
“Het is niet gebruikelijk dat zo kort voor de gemeenteraadsverkiezingen (21 maart, red.) te doen. Bovendien wil de commissaris eerst afwachten wat er met Wassenaar gaat gebeuren. Om dezelfde reden is er in Voorschoten ook een waarnemer benoemd. Ook daar wordt pas op de plaats gemaakt.”

Tot slot nog één zaak op de grens van Wassenaar en Den Haag, de ambassade en het tuincentrum …
“Heel jammer dat ik de opening van de ambassade begin volgend jaar niet meer meemaak. Ik vind het een mooi gebouw en er wordt ook veel aandacht besteed aan de omgeving. Ik denk dat het met de overlast van eventuele afsluitingen van wegen wel zal meevallen. En wat betreft het tuincentrum, er loopt een onteigeningsprocedure, dus de zaak is onder de rechter.”

———-

Nadat dit interview was afgenomen, werd bekend dat Charlie Aptroot in Wassenaar wordt opgevolgd door de CDA’er Frank Koen, die eveneens zal optreden als waarnemend burgemeester.

Foto: Piet Gispen.

Nog zo’n interview lezen? Neem dan een abonnement op DHC.