Bestuurlijke crisis: Hoe nu verder in het ijspaleis? (update)
O, o, Den Haag, die verzuchting is nu wel op zijn plaats. De burgemeester stapte op, twee wethouders zijn zo goed als weggestuurd. Het lichaam van het dagelijks bestuur is daarmee zonder hoofd en, om de beeldspraak door te trekken, een van zijn ledematen. Vijf vragen over wat er aan de hand is en hoe het nu verder moet.
1. Hoe groot is de bestuurlijke crisis in Den Haag?
Groot. Dat wethouders moesten opstappen hebben we eerder meegemaakt, bijvoorbeeld in 1989 toen de PvdA’ers Duivesteijn en Van Otterloo door hun eigen partij uit het college van B en W werden teruggetrokken. Het ging toen overigens om een politiek en persoonlijk conflict; hun integriteit stond niet ter discussie. Dat een burgemeester voortijdig vertrekt is in Den Haag evenmin een onbekend verschijnsel. In 1949 moest W. Visser het veld ruimen na verdachte geldtransacties (‘Zeister affaire’). Zijn opvolger F. Schokking trad in 1956 zelf terug na discussies over zijn optreden in de oorlog in Hazerswoude tegen ondergedoken Joden (‘Affaire-Pinto’). Maar dat wethouders én een burgemeester bijna tegelijk sneuvelen, is nooit vertoond.
2. Hoe is het zo gekomen?
De wethouders Richard de Mos en Rachid Guernaoui, beiden van Hart voor Den Haag/Groep de Mos hebben (voorlopig) hun portefeuilles ter beschikking gesteld omdat er tegen hen een justitieel onderzoek loopt wegens ambtsmisbruik en corruptie. De andere collegepartijen, VVD, D66 en GroenLinks, verbraken daarom vorige week de politieke samenwerking. De raad nam vorige week een motie van wantrouwen tegen de wethouders aan. Intussen lag burgemeester Pauline Krikke al langer onder vuur door haar rol bij de uit de hand gelopen vreugdevuren op Scheveningen. De Onderzoeksraad voor Veiligheid publiceerde vorige week een rapport over de vuren. Het oordeel over Krikke’s ‘handling’ van de crisis was vernietigend. Zij besloot daarom zondag de eer aan zichzelf te houden.
3. Hoe wordt de stad nu bestuurd?
De overige zes wethouders zijn nog in functie. De portefeuilles van De Mos en Guernaoui hebben zij (voorlopig) onderling verdeeld. Zo doet VVD’er Boudewijn Revis de stedelijke financiën er nu bij en neemt D66’ster Saskia Bruines economische zaken voor haar rekening. Revis treedt tevens op als loco-burgemeester, tot een waarnemer is benoemd. Het ‘romp-college’ is voorlopig vleugellam omdat het geen meerdheid heeft in de gemeenteraad.
4. Hoe wordt een waarnemend burgemeester benoemd?
Dat is een bevoegdheid van de commissaris van de Koning, in dit geval Jaap Smit. Hij overlegde zowel zondag als maandag met de Haagse wethouders en fractievoorzitters over de ontstane situatie. En hij polste hen over een waarnemer. Vele namen circuleren intussen, onder meer die van oud-minister Henk Kamp en van Bernt Schneiders, oud-burgemeester van Haarlem. Maandagmiddag wilden de fractievoorzitters er nog niets over loslaten. De waarnemer zal in functie blijven tot een nieuwe burgemeester aantreedt. Dat gaat minimaal een half jaar, maar mogelijk langer duren.
5. Hoe komt het college weer aan een meerderheid?
Daartoe moeten twee partijen, mogelijk PvdA en CDA, bereid worden gevonden toe te treden tot het college en wethouders te leveren. De verkennende gesprekken daarover worden geleid door oud-D66-wethouder Tom de Bruijn. Het lastigste vraagstuk dat voorligt betreft de begroting voor volgend jaar. Dit onder leiding van Guernaoui opgestelde budget bevat een pakket bezuinigingen op de zorg dat de hele oppositie en zeker ook CDA en PvdA zwaar op de maag ligt. Mogelijk wordt de begroting daarom aangepast. Dat zou kunnen betekenen dat de woonlasten omhoog gaan. En er wacht nog een andere heikele kwestie. Op korte termijn moet een besluit worden genomen over de vreugdevuren: wel (maar dan veel kleiner) of helemaal niet. De gemeenteraad vergadert hierover op donderdag 17 oktober.
[Dit stuk is geactualiseerd op dinsdag 8 oktober om 9.32 uur]
Wilt u meer lezen over de bestuurlijke crisis in Den Haag? Koop dan 10 oktober de krant DHC bij een van onze verkooppunten of neem een (proef)abonnement.