Analyse uitslag: liberalen soeverein, PVV en links zien Haagse kiezers vertrekken
In welgestelde wijken zijn de liberale partijen soeverein, blijkt uit de lokale verkiezingsuitslag. De PVV en links zagen hun steun onder het verdeelde Haagse electoraat slinken.
De ‘Haagse’ uitslag van de Tweede Kamerverkiezingen mag gerust een liberaal feestje heten. Ja, de VVD leverde iets in ten opzichte van vier jaar geleden – zoals bijna overal in de Randstad – maar blijft de nummer één in Den Haag. D66 boekte de grootste winst: de partij ging er 3,6 procentpunt op vooruit en kroop de VVD naderbij. In dertien Haagse wijken kregen de liberale partijen samen meer dan de helft van de stemmen. Ook in de Schilderswijk en Transvaal deden beide partijen het beter dan in 2017.
Het grootste verlies komt, toch wel verrassend, op conto van de PVV, de derde partij van de stad. Kreeg de partij van Geert Wilders vier jaar geleden nog 15,4 procent van de Haagse stemmen, ditmaal ‘slechts’ 11,1 procent. In de hofstad, van oudsher een PVV-bolwerk, scoort de partij niet langer (ruim) boven het landelijk gemiddelde. Alleen Duindorp bleef Wilders met 42 procent van de stemmen trouw. Desondanks is radicaal rechts stabiel gebleven in Den Haag, door winst van Forum voor Democratie en zijn afsplitsing JA21.
Malaise voor links
Dat kan niet worden gezegd van links. De Haagse uitslag weerspiegelt de algehele malaise voor de klassieke drie: PvdA, GroenLinks en SP. Waar zij vier jaar geleden gedrieën 23,4 procent van de Haagse stemmen kregen, is dat nu 16,2 procent. Na het rampjaar 2017 consolideert de PvdA landelijk op negen zetels, maar in Den Haag slonk de steun voor de sociaaldemocraten verder. In geen enkele wijk haalde de PvdA, ooit een Haagse grootmacht, de top vijf. Alternatieven groeiden wel, zoals de Partij voor de Dieren en BIJ1.
Opnieuw loopt de grens tussen ‘zand’ en ‘veen’ dwars door het stemhokje
Uit hun succes put Richard de Mos hoop. Want het resultaat van Code Oranje viel vies tegen, ook in zijn eigen stad (1,7 procent). In januari had de partij nog gepronkt met een peiling dat 28 procent van de Hagenaars ‘zeker wel’ op De Mos zou stemmen.
Arnoud van Doorn kwam met zijn islamitische Partij van de Eenheid niet verder dan 96 Haagse stemmen. Daags na de uitslag maakte hij bekend dat hij volgend jaar emigreert naar Marokko.
Segregatie
Tot zover de afrekening. Wie het scorebord opzijlegt, ziet hoe zich op de verkiezingskaart de segregatie aftekent. Opnieuw loopt de grens tussen ‘zand’ en ‘veen’ dwars door het stemhokje.
In welgestelde wijken als het Belgisch Park, het Benoordenhout en de Vogelwijk zijn de liberale partijen soeverein. Bij het stembureau op basisschool Wolters, bijvoorbeeld, koos bijna 40 procent voor de VVD en 28 procent voor D66. De liberalen voeren de boventoon in de meeste wijken, zij het met accentverschillen: in hippe buurten als het Regentessekwartier doet ook GroenLinks het goed, in behoudende Vinex-wijken als Ypenburg komt de PVV op drie.
Geen partij is zo postcodegebonden als Denk
Naarmate het gemiddelde inkomen daalt, verschiet de kaart van kleur. In de stadsdelen Escamp en Laak komt een heel ander beeld uit de stembus. De opkomst was er laag en de kiezers die wel kwamen opdraven, brachten vaker dan elders een proteststem uit. In Leyenburg en Rustenburg-Oostbroek werd de PVV de grootste. In het Laakkwartier, Moerwijk en Morgenstond kreeg Denk de meeste stemmen, gevolgd door aartsrivaal PVV. De verdeeldheid in een notendop.
Succes van Denk
Het succes van Denk springt in het oog. Haar resultaat is gelijk aan vier jaar geleden, alleen klimt Denk door de smak van GroenLinks op naar de vierde plek. De achterban zit in de multiculturele wijken op het ‘veen’. Geen partij is zo postcodegebonden als Denk. In de Schilderswijk kreeg de partij van Farid Azarkan liefst 45 procent van de stemmen, in Transvaal 38 procent. In twee stembureaus ging meer dan de helft van alle stemmen naar Denk, ongekende marges in zo’n versnipperde verkiezingsstrijd.
Ook in Bouwlust-Vrederust kreeg de partij bijna een kwart van de stemmen. Het kan een voorbode zijn voor volgend jaar, als Denk waarschijnlijk meedoet aan de Haagse gemeenteraadsverkiezingen. Mogelijk zit er een samenwerking in het vat met één van de al gevestigde partijen met een islamitische grondslag in de raad.
De stem van oud-CDA-raadslid Michel Rogier is niet meegeteld
Op het stadhuis zal met hoop en vrees naar de uitkomst zijn gekeken. In het verleden hebben landelijke uitslagen zich bewezen als goede voorspeller van lokale verkiezingen. Zo profiteerde de Haagse GroenLinks-fractie in 2018 van het ‘Klaver-effect’ en kon zij uitgroeien van eenpitter tot collegepartij met vijf zetels. Voor drie van de vijf collegepartijen stemt de uitslag nu minder optimistisch. GroenLinks, PvdA en CDA zagen hun moederpartij teleurgesteld afdruipen.
In de papieren krant van 25 maart staat een overzicht met de uitslag per wijk. Wilt u meer Haags nieuws lezen? Overweeg een (proef)abonnement op Den Haag Centraal. U ontvangt de krant 10 weken voor slechts 10 euro.
Verdwenen stem
De verkiezingen in Den Haag verliepen vlekkeloos. Nou ja, bijna dan. Los van wat voorvalletjes op stembureaus, meldden enkele kiezers dat hun stem niet is meegeteld. Oud-CDA-raadslid Michel Rogier en een vriend zagen hun stem op CDA-kandidaat Chris van Dam (die laag op de lijst stond) niet terug in het proces-verbaal van hun stembureau. Twee PvdD-kiezers hadden dezelfde ervaring. Een menselijke fout, denken ze, maar ze willen wel weten hoe dit kan. De Kieswet staat alleen een hertelling toe bij signalen van grote onregelmatigheden, aldus burgemeester Jan van Zanen. “De tas met stembescheiden is verzegeld.” Hij heeft de kiezers uitgenodigd om, als de uitslag onherroepelijk is vastgesteld en de biljetten worden vernietigd, te komen kijken wat er met hun stem is gebeurd.
