Politiek wil meer greep op HTM na ‘debacle’
De Haagse gemeenteraad wil meer controle op de HTM kunnen uitoefenen. De woede over de inkrimping van de dienstregeling is groot.
De raad is unaniem in zijn afkeuring van het besluit van de vervoerder om het aantal bus- en tramritten met 5 procent ‘af te schalen’ omdat er niet genoeg chauffeurs en bestuurders zijn. Vooral ook het feit dat de ingreep bij verrassing kwam, viel volledig verkeerd, bleek in de raadsvergadering van donderdagmiddag.
‘Plompverloren’, noemde D66’er Peter Mekers de aankondiging. “We willen juist meer openbaar vervoer in de stad, niet minder,” zei hij ook. “We worden constant overvallen,” vond Leonie Gerritsen van de Partij voor de Dieren. Caroline Peeck van de VVD: “We zijn zeer onaangenaam verrast door dit debacle.” Lesley Arp van de SP zei dat de raad ‘niet kan toekijken bij de afschaling van het openbaar vervoer’. Jelle Meinesz van Hart voor Den Haag wees er fijntjes op dat het ontmoedigen van het autogebruik, dogma van het college, nu ook spaak dreigt te lopen.
‘Afschaling is prijsdaling’
“Afschaling is prijsdaling,” riep Fatima Faïd van de Haagse Stadspartij, die vond dat de tarieven voor de reizigers nu ook omlaag moeten. Maar een voorstel (motie) van haar daartoe haalde het niet omdat de rest van de raad de problemen bij de HTM ‘niet nóg groter’ wilde maken. Wethouder Arjen Kapteijns (GroenLinks, mobiliteit) informeerde de raad namelijk ook over de ‘boete’ die de HTM krijgt van de Metropoolregio MRDH, die opdrachtgever en subsidiënt van het ov in en rond Den Haag en Rotterdam. De HTM wordt betaald per gereden kilometer. Minder kilometers is minder geld. De wethouder schat de strop op ‘enige miljoenen euro’s’, geld dat in principe niet meer voor Den Haag beschikbaar is.
Tekenend voor de sfeer in de raad was wel dat Mekers zich hardop afvroeg of de salarissen van de directie van de HTM niet omlaag moesten. Relatief mild daarentegen was Maarten De Vuyst van GroenLinks. Hij zei wel enig begrip te hebben voor de HTM door een recente ervaring met de NS. “De trein stopte bij Rotterdam. En toen kwam de mededeling: we zoeken een machinist!” De HTM hoopt door de afschaling dit soort noodsituaties te kunnen voorkomen.
Ik voel mij net zo overvallen als u en dat is geen prettige ervaring
Wethouder Kapteijns gaf aan dat hij zijn ongenoegen aan de HTM heeft kenbaar gemaakt, maar verdedigde het bedrijf toch. Hij wees erop dat de stad, hoewel ze als grootaandeelhouder vrijwel volledig eigenaar is van de HTM, weinig invloed heeft op de ‘directe bedrijfsvoering’ maar wel op meer structurele zaken. Maar de raad wil actie. “Ik vind dit (de afschaling, red.) structureel. Graag proactiviteit van de wethouder,” aldus fractievoorzitter Kavish Partiman van het CDA. Kapteijns zegde toe dat het college er ‘bovenop zit’. “Ik voel mij net zo overvallen als u en dat is geen prettige ervaring.” Hij zal van zich laten horen op de volgende aandeelhoudersvergadering in mei. De raad nam met overgrote meerderheid een reeks moties aan, waarvan de belangrijkste luidt:
‘Verzoekt het college met HTM een indringend gesprek te voeren om alle maatregelen te nemen die nodig zijn teneinde de dienstregeling zo snel mogelijk op te schalen naar normaal; daarbij de HTM op te dragen nadrukkelijk (ook) te kijken naar het -nog meer dan nu- inzetten van oud-medewerkers van HTM en externe krachten die al ervaring hebben met rijden voor HTM; inzichtelijk te maken welke mogelijke financiële gevolgen een boete van de MRDH voor de HTM heeft; uiterlijk begin mei 2024 de raad te informeren over de voortgang.’
Bedrijf op afstand
In de raadsvergadering werd pijnlijk duidelijk dat wat insprekers al hadden gezegd waar is. Controle op de HTM, laat staan op de vanuit Rotterdam bestierde Metropoolregio (MRDH), is nauwelijks meer mogelijk. In de afgelopen decennia is het vervoerbedrijf op steeds grotere afstand van B en W en de gemeenteraad komen te staan. Zat voorheen de verkeerswethouder altijd in de raad van commissarissen (rvc) van de vervoerder, nu is dat een gezelschap dat nauwelijks nog binding heeft met de stad en bovendien geen ervaring heeft met stedelijk openbaar vervoer. De rvc bestaat uit Udo Groen (‘beroepsmatig commissaris’), Peter Dijk (directielid van de kernreactor in Petten), Sandra Spek (manager bij het Amsterdamse advocatenkantoor Baker & McKenzie) en Sjoerd Blüm (staflid van Schiphol).
Inspreker Ronald van Onselen (Platform Beter Openbaar Vervoer Haaglanden) riep de raad op zijn rol te pakken. “De democratisch gekozen gemeenteraad van Den Haag moet onderzoeken hoe hij, als aandeelhouder van alle aandelen van de HTM op één na, zijn positie op korte termijn kan versterken.”
