Kerkhof zoekt nabestaanden, maar gemeenten liggen dwars
Als grafrechten dreigen te verlopen, zoeken Haagse begraafplaatsen contact met nabestaanden. Maar zulke zoektochten lopen dikwijls spaak, omdat veel gemeenten geen adresgegevens meer verstrekken aan particuliere begraafplaatsen.
Stel, de rechten van uw familiegraf lopen af. U heeft het vast niet in uw agenda staan. De begraafplaats zoekt daarom contact met u, maar beschikt alleen over een oud adres. Want ja, tijdens die drukke verhuizing bent u vergeten de begraafplaats te verwittigen.
Wat nu? Met een schepje in de hand demonstreert Astrid Oranje wat begraafplaatsen gewend zijn dan te doen: ze plaatst een paaltje naast het graf. Daarop het verzoek of de eigenaar zich spoedig kan melden. “Maar ja, de één bezoekt het graf elke dag, de ander eens in de vijf jaar,” vertelt Oranje op het serene kerkhof St. Petrus Banden in de Archipelbuurt. “Veel meer kunnen we niet doen om de familie te bereiken.”
Dat was tot voor kort wel anders. “In de ruim dertig jaar dat ik hier werk, konden we bij gemeenten contactgegevens opvragen als een adres verouderd bleek.” Maar sinds januari 2016 krijgt het katholieke kerkhof nul op het rekest, net als andere niet-gemeentelijke (‘bijzondere’) begraafplaatsen.
Privacy-overwegingen
De reden: privacy-overwegingen. Van de gemeente Den Haag kreeg Oranje van de ene op de andere dag geen gegevens meer. En dat terwijl de gemeentelijke begraafplaats verderop in de straat gewoon mag grasduinen in het adressenbestand van héél Nederland. Oneerlijk, vindt Oranje, werkzaam bij de stichting die St. Petrus Banden beheert. “Als bijzondere begraafplaats moeten wij het maar uitzoeken.”
Het is een landelijk probleem, zegt Wim van Midwoud, consulent bij de Landelijke Organisatie van Begraafplaatsen (LOB). “Iedere gemeente gaat er op haar eigen manier mee om. Er zijn legio voorbeelden van gemeenten die goed samenwerken met bijzondere begraafplaatsen, maar er zijn altijd gevallen die niet meedoen.”
Dat zit zo: gemeenten mogen niet zomaar gegevens uit het bevolkingsregister aan derden geven, maar maken wel uitzonderingen – denk aan advocaten, deurwaarders of verzekeraars. In veel plaatsen is het gangbaar dat ook niet-gemeentelijke begraafplaatsen zo’n uitzondering vormen.
Het is een kwestie van fatsoen dat begraafplaatsen enige moeite doet om nabestaanden te vinden
“Ook onder de nieuwe privacywet kunnen gemeenten regelen dat belanghebbende partijen die informatie kunnen opvragen,” stelt Willem van der Putten, die als juridisch uitvaartexpert ruim dertig jaar ervaring heeft met privacyregelingen bij gemeenten. “Daar is een algemeen belang mee gediend, in de eerste plaats dat van de nabestaanden zelf.”
Uitzondering
Tot die slotsom kwam twee jaar geleden ook toenmalig PvdA-wethouder Rabin Baldewsingh. Nadat de stichting van St. Petrus Banden zonder succes bezwaar had gemaakt, besloot hij alsnog een uitzondering te maken voor niet-gemeentelijke begraafplaatsen.
“De gemeente Den Haag heeft alle niet-gemeentelijke begraafplaatsen opgenomen in de verordening,” zegt de huidige wethouder Rachid Guernaoui (Groep de Mos, dienstverlening) via een woordvoerder. “Daardoor zou het opvragen door hen van persoonsgegevens in principe niet op bezwaren hoeven te stuiten.”
Maar in de praktijk gebeurt dit nog steeds, zegt Astrid Oranje. “We hebben het juli vorig jaar nog geprobeerd, maar toen werd ons verzoek opnieuw afgewezen.” Ze is blij dat de gemeente zich op papier bereid toont om adresinformatie te delen, maar vraagt zich tegelijk af waarom de begraafplaats hierover nimmer is ingelicht.
Een ‘geadopteerd’ graf op het kerkhof van St. Petrus Banden.
Graf ruimen
Wat St. Petrus Banden doet, hoeft niet. Sinds 2010 geldt voor begraafplaatsen niet langer een zoekplicht om nabestaanden op te sporen. Om die reden vraagt Oud Eik en Duinen al jaren geen adresgegevens meer op bij gemeenten, legt een woordvoerster uit. “Een jaar voordat de termijn afloopt, plaatsen wij een bordje bij het graf. Vaak melden familieleden zich dan alsnog. Zo niet, dan gaan we het graf ruimen. We hebben het dan echt over dertig of veertig jaar die zijn verstreken voordat het zover is.” Ook de naburige begraafplaats Nieuw Eykenduynen beperkt zich tot een bordje naast het graf.
De grafsteen lag al in de container.
Dat is wat gemakkelijk, vindt jurist Van der Putten. “Die zoekplicht was destijds heel uitgebreid. Het is een normale zaak en een kwestie van fatsoen dat men wel enige moeite doet om nabestaanden te vinden. En dat gebeurt ook, ondanks de wetsherziening.” Zo bleek vorig jaar uit een enquête van de LOB dat de helft van de begraafplaatsen nog altijd naar gemeenten stapt om adresgegevens op te vragen, vertelt consulent Van Midwoud. “De helft daarvan verklaarde weleens geen medewerking te krijgen.”
Samen met de Vereniging van Nederlandse Gemeenten stelt de LOB een documentje op dat begraafplaatsen kunnen gebruiken om niet-meewerkende gemeenten te overreden. Dit jaar nog moet het af zijn. In de tussentijd speuren Oranje en haar collega’s van St. Petrus Banden maar het internet af naar mogelijke nabestaanden, soms met succes. Zo stuitten ze vorig jaar op de zoon van een rechthebbende, die overleden bleek.
Zonder resultaat
Niettemin heeft de stichting al enkele graven moeten ruimen zonder dat nabestaanden zijn geïnformeerd. “We hebben in die gevallen alle zoekopties geraadpleegd, maar zonder resultaat,” betreurt Oranje. Eén keer kreeg dit bijna een pijnlijke afloop. Een onwetende familie bezocht een graf waarvan de rechten eigenlijk al waren verlopen. “De plek was nog niet verkocht, dus de kist lag nog in het graf. Dat was een gelukje. Maar de grafsteen lag al in de container.”
