Omstreden btw-plan gaat niet door na felle kritiek
De btw-verhoging op boeken, cultuur, kranten en sport gaat niet door. Eerder maakten Haagse betrokkenen zich er grote zorgen over.
Woensdag werd er nog tegen gedemonstreerd, donderdag bleek na politieke verwikkelingen dat de omstreden btw-verhoging op de verkoop van boeken, theaterkaartjes, museumtickets, krantenabonnementen en lidmaatschappen van sportclubs van de baan is. Minister van financiën Eelco Heinen (VVD) besloot een alternatief te zoeken; dat moet dan wel 1,3 miljard opleveren. De toezegging kwam na druk van D66, het CDA en de kleine christelijke partijen. Het kabinet heeft minimaal een deel van die partijen nodig om zijn belastingplan door de Eerste Kamer te loodsen. Daarom bleek het, na lang tegenstribbelen, toch bereid een alternatief te zoeken. ,,Het kabinet ziet het als een verplichting om tot een alternatief te komen,” aldus Heinen.
Enigszins verwarrend is wel dat de btw-verhoging officieel nog in de belastingvoorstellen blijft staan. Heinens belastingplan blijft daardoor gaaf. Maar in het voorjaar wordt, als alles goed gaat, de btw-verhoging, die in 2026 had moeten ingaan, er alsnog uitgehaald. Heinen zal met de Kamer overleggen over alternatieven. Makkelijk wordt dat niet, omdat het eerder vergeefs is geprobeerd door D66-Kamerlid Hans Vijlbrief. De verhoging van de btw op hotelovernachtingen gaat wel door.
Woensdag is alles nog anders. Vijftig demonstranten ‘lezen boos een boek’ voor de ingang van de Tweede Kamer. De lezers hebben zich verzameld om hun ongenoegen te uiten over de mogelijke btw-verhoging. Dat zou van 9 naar 21 procent gaan.
Ricci Scheldwacht is een van de presentatoren van de Indische Boekenpodcast. Hij snapt dat de belastingingreep geld moet opleveren. “Maar dat kan het kabinet ook uit andere potjes halen.”
Voorheen waren er in Den Haag een aantal grote boekwinkels en veel kleintjes, dat neemt al jaren af
“We gaan er niet van uit dat dit protest een groot verschil gaat maken,” zegt Fabian Paagman, eigenaar van boekwinkelketen Paagman en samen met de Koninklijke Boekverkopersbond en de Stichting Collectieve Propaganda van het Nederlandse Boek initiatiefnemer van de demonstratie. “Maar de branche moet constant druk blijven uitoefenen op de politiek.”
Paagman weet al sinds 2019 wat de gevolgen zijn van een belastingverhoging op boeken. “Toen besloot de overheid de btw te verhogen van 6 naar 9 procent, vervolgens daalde de verkoop met 3,2 procent.” Paagman schetst de nadelige effecten voor de sector. “Voorheen waren er in Den Haag een aantal grote boekwinkels en veel kleintjes, dat neemt al jaren af. Deze verhoging zal bijdragen aan die verschraling, omdat kleinere boekwinkels dit niet kunnen opvangen.”
Kranten
Ook de kranten vrezen de btw-verhoging. ‘Minder lezers zullen een abonnement kunnen betalen, en dat brengt ons in de problemen,’ schreven hoofdredacteuren Rennie Rijpma en Paul van den Bosch van het AD, waar ook AD Haagsche Courant onder valt, maandag op de voorpagina van hun krant. ‘We maken ons zorgen over de gevolgen voor de democratie,’ schreven ze ook, verwijzend naar de rol van de pers als controleur van de macht.
Ook Den Haag Centraal maakt zich zorgen over de btw-verhoging. “Wij zijn een kleine krant die op zichzelf goed draait, maar de financiële marges zijn klein,” zegt hoofdredacteur Herman Rosenberg van Den Haag Centraal. “Zo’n btw-verhoging hakt erin, ook bij de abonnees, want het zal gevolgen hebben voor de abonnementsprijs. Wij willen dat uiteraard niet, maar kunnen mogelijk niet anders. Dit is niet goed voor de toegankelijkheid van de nieuwsvoorziening.”
Musea
Als de btw-verhoging doorgaat, zullen ook de musea iets moeten doen om het verlies aan inkomsten te compenseren. Paul Broekhoff, zakelijk directeur van het Kunstmuseum Den Haag, zegt nog niet te weten wat het museum precies gaat doen. “Er zijn dan meerdere opties: of wij verhogen de kaartprijs met 12 procent, of wij hebben minder inkomsten, of wij gaan in het midden zitten. Dat weten we pas volgend jaar. Maar, geen misverstand: liever doen we dit natuurlijk niet.”
De landelijke Museumvereniging noemde het ‘lastig uit te leggen dat een dagje naar het Spoorwegmuseum of NEMO meer belast zou worden dan een dagje naar de Efteling’. En: ‘Uit onderzoek weten we dat hogere prijzen een drempel zijn voor veel mensen om een museum te bezoeken. De verhoging van het btw-tarief zet daarom de toegankelijkheid en betaalbaarheid van kunst en cultuur voor het publiek onder druk.’
Sportscholen
Irene van Deventer vindt het ‘absurd’ dat het kabinet de btw op sportschoolabonnementen wil verhogen. De 63-jarige ondernemer runt samen met haar twee zoons de sporthal All About You Gym aan de Hooikade. Hun klanten zijn allemaal tussen de veertig en zeventig jaar oud en trainen niet voor een sixpack, maar om gezond te blijven.
En van die gezondheid moet de overheid afblijven, stelt Van Deventer. “We helpen mensen herstellen van een knieblessure en we leren senioren hoe zij het beste kunnen trainen. Die mensen moeten binnenkort 12 procent meer betalen om fit te blijven.” De sportschooleigenaresse is niet bang dat zij klanten zal verliezen, want de sporthal is gelegen in een kapitaalkrachtige buurt. “Maar de middenklasse wordt enorm geraakt door deze ontwikkeling, voor hen is 40 of 50 euro voor een sportschoolabonnement superveel.”
Hotel
“Het is de zoveelste prijsverhoging die op de horeca afkomt,” zegt Maarten Hinloopen, voorzitter van de Haagse afdeling van Koninklijke Horeca Nederland en eigenaar van horecazaken aan de Grote Markt. “We kunnen dit niet opvangen, zeker niet naast de hoge personeels- en energiekosten. Dit wordt sowieso doorberekend in de prijs.” Volgens hem is de prijsstijging van hotelovernachtingen nadelig voor iedereen. “Iemand komt niet naar een hotel om alleen te overnachten, die persoon bezoekt daarnaast de stad. Als die overnachtingen duurder worden, verblijven er minder mensen in Den Haag en wordt er minder geld uitgegeven bij restaurants en musea. Uiteindelijk ontvangt de overheid zo minder belasting.”
Als boeken duurder worden, kan ik er minder kopen van mijn zakgeld
De leesdemonstranten hebben zich inmiddels verplaatst naar het Anna van Buerenplein in de buurt van het parlement. Op een van de plantenbakken op het plein zit de 10-jarige Noah Padmos. Hij leest Tonke Dragts ‘De brief voor de koning’, terwijl een voorman van de CPNB de nadelen van de btw-verhoging nog eens benoemt in zijn eindtoespraak. Noah kwam samen met zijn moeder Ilona naar de demonstratie. Moeder Padmos vindt het belangrijk dat Noah leest, want zo leert hij zich te verplaatsen in andere perspectieven. Noah vindt het vooral leuk om via romans andere tijdperken te ontdekken, daarom leest hij Dragts magnum opus opnieuw. “Het is heel leuk om te zien hoe alles er toen uitzag en hoe dat verschilt met nu. Maar als boeken duurder worden, kan ik er minder kopen van mijn zakgeld. Dat vind ik heel jammer,” zegt hij beteuterd.
Een eerdere versie van dit stuk verscheen in Den Haag Centraal van 14 november 2024.
