Haagse campagne tegen jongerengeweld: zinloos of niet?
Een campagne tegen geweld en wapenbezit onder jongeren die het Haagse stadsbestuur startte, heeft dat zin? “De jongens die het stoer vinden om met een mes over straat te gaan, bereik je hier wel mee. Maar er zijn ook groepen die hierom lachen.”
Jongerenwerker Umit Colgecen uit Den Haag maakte het recent mee: een 17-jarige jongen bedreigde met een machete – een mes bedoeld om je een weg te banen in het oerwoud – een 15-jarige stadgenoot. “Hij wilde indruk maken op de jongens in zijn groep. Gelukkig kwam de politie op tijd, anders had het heel vervelend kunnen aflopen.”
Colgecen, verbonden aan Buurtcentrum Mandelaplein, zegt dat het helaas geen uitzondering is. Hij wil zeker niet de indruk wekken dat alle kinderen in Transvaal met een mes op zak lopen, maar wapenbezit onder jongeren is wel een onderwerp. Gevraagd naar een verklaring zegt hij: “Ik denk dat sommigen het stoer vinden, ze kopiëren het van hun vrienden. Anderen zeggen dat ze het doen voor hun eigen veiligheid: als ze worden aangevallen, kunnen ze zich verdedigen.”
Campagne tegen wapenbezit
In Den Haag is vorige week een campagne tegen wapenbezit en -geweld onder jongeren gestart. Met onder meer een wapeninleveractie, een lespakket, QR-tegels op hangplekken die linken naar youchoose.nl (site met informatie over dit onderwerp) en een campagne op social media wordt geprobeerd jongeren toch vooral hun gezonde verstand te laten gebruiken.
Waarop wordt de stelling gebaseerd dat jongeren steeds gewelddadiger worden? Er zijn geen eenduidige statistieken.
Criminoloog Henk Ferwerda, gespecialiseerd in jeugdcriminaliteit, zegt dat er zeker reden is tot zorg, maar dringt tegelijkertijd aan op nuance. “Als je de uitingen in de media volgt, lijkt het inderdaad of het allemaal steeds erger wordt, alsof er geen minderjarige meer is die niet met een wapen op zak loopt. Dat klopt niet. Als we over de hele breedte kijken, gaat het goed. Vergeleken met tien jaar geleden zijn de criminaliteitscijfers onder jongeren juist spectaculair gedaald.”
Alarmbellen
Dat er toch sprake lijkt te zijn van een steeds gewelddadiger jeugd, komt voor een belangrijk deel doordat bestuurders de neiging hebben het onderwerp breed op te vatten. Ferwerda: “De alarmbellen worden geluid bij incidenten, en als dat in de media wordt gecombineerd met intimiderende filmpjes die op social media rondgaan over ‘drillraps’, lijkt het al heel snel heel ernstig. Er wordt veel geroepen zonder dat duidelijk is waar we het precies over hebben. Hebben we het over algemene geweldsdelicten, groepsdelicten, betrokkenheid van jongeren bij gewelddadige straatovervallen of woninginbraken, drugsdelicten, liquidaties? En waarop wordt de stelling gebaseerd dat jongeren steeds gewelddadiger worden? Er zijn geen eenduidige statistieken.”
Ferwerda publiceerde samen met twee collega’s begin dit jaar in het gezaghebbende Nederlands Juristenblad het artikel ‘Verharding van de jeugdcriminaliteit’. Daarin scheiden ze feiten van fabels. Ze concluderen dat als wordt ingezoomd op specifieke ontwikkelingen, plaatsen en groepen jongeren, er belangrijke uitzonderingen naar voren komen op het algehele positieve beeld van dalende criminaliteitscijfers. Eén daarvan is dat minderjarige verdachten vooral in grote steden wonen. In 2018 waren er in Den Haag 37 geregistreerde verdachten van steekincidenten tussen de twaalf en zeventien jaar, in 2019 waren dat er 82. Over 2020 zijn er nog geen gegevens beschikbaar.
Verheerlijking geweld
De onderzoekers onderscheiden grofweg drie uiteenlopende ‘fenomenen’. Een eerste fenomeen zijn jongeren die uit een vals gevoel van veiligheid met een mes op zak lopen. Hierbij zijn zij mogelijk beïnvloed door drillraps en andere vormen van verheerlijking van geweld op social media. Ferwerda: “Dit is roepen om ongelukken. Een mes is gauw getrokken. Maar jongeren die met een mes op zak lopen omdat ze zich onveilig voelen, zou ik niet onder de noemer ‘algehele verharding’ van de jeugd willen scharen.”
Als je de uitingen in de media volgt, lijkt het inderdaad of het allemaal steeds erger wordt.
Een tweede fenomeen zijn kleine groepen jonge criminelen. Ferwerda: “Die zijn al op jonge leeftijd in de, meestal aan drugs gerelateerde, criminaliteit terechtgekomen op de hotspots in de grote steden. Deze jongeren schrikken niet terug voor grof geweld. Dit is een categorie aan de rand van de jeugdcriminaliteit. Eigenlijk is hier al sprake van georganiseerde criminaliteit.”
Het laatste fenomeen zijn de jongeren die zich ergens tussen deze twee groepen in bevinden. Dat zijn jongens die soms al op 14- of 15-jarige leeftijd met echte wapens of nepwapens buurtbewoners bedreigen, passagiers in het openbaar vervoer aanvallen en winkels of benzinestations overvallen. Ferwerda: “Deze jongeren staan wat betreft onnozelheid nog dicht bij de eerste groep, maar qua gedrag zijn ze veel gevaarlijker. Ze spiegelen zich aan de georganiseerde criminaliteit. Vaak zijn er problemen thuis, ze spijbelen en veroorzaken problemen op school. Handel in drugs is een voor de hand liggende bron van inkomsten.”
Lachen om campagne?
Criminoloog Ferwerda benadrukt dat het van groot belang is gericht inspanningen te verrichten. “De jongeren die het stoer vinden om een wapen bij zich te hebben, of een mes bij zich hebben omdat ze zich niet veilig voelen, kan je bereiken met een algemene campagne. Maar die andere twee groepen zullen daar om lachen. De jongeren die als ze wat ouder worden mogelijk overstappen naar de georganiseerde criminaliteit, zijn te groot voor de wijkagent maar te klein voor de recherche. Dit is echt een urgent probleem. Eigenlijk zou de politie hier een specialisme voor moeten ontwikkelen.”
Ondertussen doet de Haagse jongerenwerker Colgecen wat hij kan. Naast zijn baan geeft hij ook rapworkshops. Soms melden zich cursisten die begeleid willen worden bij het maken van een drillrap. De jongerenwerker: “Ik probeer dan met zo’n jongen te praten. Waaróm wil je dat? Soms heeft dat zin en valt er te praten. Maar soms ook niet. Dan begeleid ik ze niet, maar dan zie ik ze ook niet meer terug.”
Meer informatie: www.denhaag.nl en www.youchoose.nl
Onze redactie biedt u dit artikel uit de papieren krant van donderdag 18 maart 2021 gratis aan. Wilt u meer Haags nieuws lezen? Overweeg een (proef)abonnement op Den Haag Centraal. U ontvangt de krant 10 weken voor slechts 10 euro. Voor 90 euro per jaar kunt u DHC ook digitaal lezen.
