Fraude met cadeaukaarten mantelzorg mogelijk 1,6 miljoen euro
Afgelopen zomer is op grote schaal gefraudeerd met aanvragen van cadeaukaarten voor Haagse mantelzorgers en vrijwilligers. De schade voor de gemeente bedraagt mogelijk 1,6 miljoen euro.
Dit schrijft wethouder Mariëlle Vavier (GroenLinks, zorg) aan de gemeenteraad. In november maakte het stadsbestuur bekend dat het flink was misgegaan bij het waarderingsprogramma voor Haagse mantelzorgers en vrijwilligers. Als blijk van dank kunnen zij ieder jaar een cadeaukaart aanvragen op een gemeentelijke website. Maar ditmaal bleek het systeem gevoelig voor fraude. Mensen die er geen recht op hadden, vroegen massaal en met succes cadeaukaarten aan, waarop de gemeente de website uit de lucht haalde.
In totaal werden afgelopen zomer bijna dertigduizend aanvragen goedgekeurd en keerde de gemeente 2,5 miljoen euro aan waardebonnen uit. Van het leeuwendeel van dat bedrag is onzeker of het terecht is uitbetaald, blijkt uit onderzoek dat de gemeente de afgelopen maanden heeft gedaan.
Aanvragers reageerden niet op herhaaldelijk mails of hingen de telefoon op
Bij vier ton aan cadeaukaarten ontstond al snel de indruk van fraude, bijvoorbeeld omdat aanvragers verlopen DigiD-accounts gebruikten of meer bonnen dan toegestaan aanvroegen.
Voor het overige uitgekeerde bedrag – 2,1 miljoen euro – heeft de gemeente een steekproef gedaan met zestig representatieve aanvragen. De onderzoekers hebben aanvragers benaderd via mail en/of telefoon, maar kregen weinig respons. Slechts vijfentwintig mensen hebben geantwoord; hun aanvragen zijn als legitiem beoordeeld. Anderen reageerden niet op herhaaldelijk mails, belden niet terug na ingesproken voicemails of hingen zelfs de telefoon op.
Niet vast te stellen
De gemeente concludeert dat van 1,2 miljoen euro aan cadeaukaarten niet is vast te stellen of ze rechtmatig zijn uitgekeerd. Dit bedrag komt boven op de verdachte vier ton. Met de onzekerheidsmarge van de steekproef meegenomen, kan de fraude in het ergste geval uitkomen op 1,8 miljoen euro.
Daarvan is tot dusver 3735 euro teruggevorderd. De gemeente heeft afspraken gemaakt met een handvol overtreders. Zo beloven de zestien mensen die meer dan vier waardebonnen hadden aangevraagd de oneigenlijke cadeaukaarten terug te betalen, evenals vier sjoemelaars die zich uit gewetenswroeging hebben gemeld. Hoewel het om kleine bedragen gaat, heeft de gemeente met veel overtreders betalingsregelingen getroffen. ‘Zo is in sommige gevallen zelfs sprake van schuldsanering,’ schrijft Vavier.
De stad kan niet zonder deze mensen
Onder de fraudeurs leken aanvankelijk ook veel scholieren te zijn geweest. ‘Hele klassen’ zouden onterecht cadeaukaarten hebben verkregen. De gemeente heeft dat niet kunnen achterhalen. Minder dan tweehonderd e-mailadressen van aanvragers zijn van scholen, en ook dat is niet per se verdacht. Veel studenten van de Haagse Hogeschool zijn bijvoorbeeld mantelzorger.
Laagdrempelig
Dat op zo’n grote schaal kon worden gefraudeerd, is een gevolg van een vereenvoudiging van het aanvraagformulier. Op verzoek van belangenorganisaties heeft de gemeente de procedure laagdrempeliger gemaakt, in de hoop dat meer mantelzorgers en vrijwilligers hun recht op een cadeaukaart zouden verzilveren.
De gemeente staat dan ook voor een ‘dilemma’, schrijft Vavier. Ze wil misbruik voorkomen, maar tegelijkertijd Haagse mantelzorgers en vrijwilligers niet ontmoedigen met ingewikkelde aanvraagprocedures. ‘De stad kan niet zonder deze mensen. Daarom vindt het college het belangrijk om hen te blijven waarderen.’