Enkele partijen in de gemeenteraad, waaronder de ChristenUnie/SGP en de Partij van de Dieren, vinden dat de gemeente harder zou moeten optreden tegen bijplaatsers. Groep de Mos meent dat overtreders ter plaatse zouden moeten worden beboet.

Gérald Rensink, woordvoerder van wethouder Boudewijn Revis (VVD, buitenruimte) legt uit waarom de gemeente de hulp van een gedragspsycholoog heeft ingeroepen: “Den Haag heeft op verschillende manieren al geprobeerd om bijplaatsingen tegen te gaan, maar is altijd op zoek naar innovatieve ideeën. Het uitgangspunt daarbij is dat mensen zelf verantwoordelijk zijn voor het schoonhouden van de stad.”

Meedenken over zwerfafval

Allereerst is onderzocht waar de meeste bijplaatsingen zijn, de zogenaamde hotspots. Bij een aantal van die hotspots is placemaking toegepast. Spijkerman: “In elke wijk zijn sleutelfiguren geïdentificeerd. Die mensen zijn gevraagd mee te denken over het ontwerp. Een speciaal team ging op verschillende tijdstippen enkele keren per week langs bij de hotspots om te controleren of bijplaatsingen op die plek echt een probleem vormen.”

Bij winkelcentrum Ypenburg worden de twee afvalcontainers in de gaten gehouden door een paar ogen op palen. ‘Keep it clean’, staat erop. Voorbijganger Jordy Mulder was het paar ogen nog niet opgevallen. “Gaat dit echt het gedrag van mensen beïnvloeden? Als het wetenschappelijk bewezen is, zal het wel zo zijn. Ik zou mijn afval sowieso nooit ernaast gooien, dat vind ik asociaal.”

Volgens gedragswetenschapper Spijkerman is het juist de bedoeling dat de aanpassingen niet te veel opvallen. “95 procent van ons gedrag is onbewust. Die ogen neem je onbewust toch waar en je voelt je bekeken. In zo’n geval ga je je beter gedragen. Dat is het idee van placemaking.”

‘Vaker legen’

Voorbijganger Marcel Lakens was het paar ogen ook niet opgevallen. Maar hij voorziet nog een ander probleem: “Die afvalbakken zitten vaak vol. Ze kunnen het probleem oplossen door ze vaker te legen.” Volgens Sander Klijnstra, die zich binnen de gemeente bezighoudt met afvalbeheer, zijn volle afvalbakken meestal niet het probleem. “We hebben gemerkt dat als er één schaap over de dam is, er meerdere volgen. Oftewel, zet één persoon zijn afval naast de bak, dan zijn anderen vaak geneigd hetzelfde te doen.”

Aan de Stuwstraat, op de hoek met het Cromvlietplein, bevinden zich voor de twee ORACs vrolijk versierde tegels. Achter de containers staan bloembakken. Voorbijganger Angelo Valorian gooit zijn afvalzak netjes in de container. Hij vindt het goed dat er maatregelen worden genomen om zwerfvuil tegen te gaan. Maar of de aanpak al werkt? “Soms is het echt een zooitje hier.” Hoe effectief de aanpak uiteindelijk zal zijn, valt nog niet te zeggen. Spijkerman: “Op sommige plekken werkt het, op andere niet. Dat hangt ook af van het concept en de plek. De komende maanden zullen het uitwijzen.”

*

Placemaking en bijplaatsingen

• Op twintig plekken in Den Haag zal placemaking worden toegepast, ‘het maken van een plaats waardoor het een plek wordt waar mensen graag willen zijn’.
• In de maand april is er circa 8900 keer illegaal grofvuil weggehaald in de stad.
• In ongeveer 4000 van deze gevallen betrof het de stadsdelen Escamp en Centrum.
• 90 tot 95 % van het illegale grofvuil is een bijplaatsing.
• Bijplaatsen van afval bij vuilcontainers kan resulteren in een boete van 140 euro.