Den Haag haalt neus niet op voor lijntje coke: gebruik neemt flink toe
Hagenaars zijn de afgelopen jaren een stuk meer cocaïne gaan gebruiken. Gerelateerde overlast en criminaliteit nemen toe. “Het gebruik van drugs lijkt normaal te zijn, dat baart de politie zorgen.”
Hoe vaak hij een lijntje cocaïne snuift, verschilt voor de 23-jarige student Wouter* per periode. In de zomer, wanneer hij wat vaker voor zijn bijbaantje achter de bar staat en vrienden de nodige huisfeestjes organiseren, gebeurt het ‘best veel’. “Eén, soms twee keer per week. Het werd een tijdje een beetje een gewoonte, maar nu doe ik het alleen nog in situaties waarin ik nog even door wil halen omdat het zo gezellig is.”
De 31-jarige Luca*, fulltime werkzaam in de retail, heeft zijn wildste periode wel achter zich liggen. Voorheen gingen er op festivals en in clubs iedere week wel ‘een paar grammetjes’ doorheen. “Als je midden twintig bent, heb je zoveel vrijheid, dan is het lang leve de lol.” Inmiddels doet hij het een stuk rustiger aan en beperkt zijn cocaïnegebruik zich tot eens in de twee, drie maanden. “Je wordt wat ouder, hebt een serieuze baan, dan wordt het vanzelf minder.”
Binnen de cocaïnemarkt komt het meeste geweld voor van alle drugsmarkten
Consumptie van cocaïne is de afgelopen jaren in Den Haag toegenomen, blijkt uit rioolwateronderzoek van het KWR Water Research Institute. De berekende gemiddelde pure cocaïneconsumptie lag bij een van de twee rioolwaterzuiveringsinstallaties (in Houtrust) in 2023 maar liefst 33 procent hoger dan in 2020. Monsters bij de testlocatie op de Leyweg, waar in 2023 voor het eerst werd gemeten, vertoonden vergelijkbare resultaten. Daarmee ligt de Haagse consumptie van cocaïne iets hoger dan die in Amsterdam en een stuk hoger dan in Utrecht en Eindhoven, waar vergelijkbare onderzoeken plaatsvonden.
Zorgelijke cijfers, hoewel enige nuance op z’n plaats is, zegt Laura Smit-Rigter, landelijk coördinator Drugs Informatie en Monitoring Systeem bij het Trimbos-instituut. “Die metingen zijn objectieve gegevens, maar je maakt op basis daarvan vervolgens schattingen van het daadwerkelijke drugsgebruik. Daar zit een bepaalde mate van onzekerheid aan.” Bovendien is de gemiddelde zuiverheid van de drug de afgelopen jaren toegenomen, wat bijdraagt aan de hogere hoeveelheid pure cocaïne die wordt aangetroffen.
Overlast en criminaliteit
Gelijk met de stijgende consumptie van cocaïne nemen overlast en criminaliteit toe. De politie registreerde in 2023 9047 incidenten gerelateerd aan drank en drugs, een stijging van 15 procent ten opzichte van 2022. De overlast bestaat onder meer uit schreeuwen, het lastigvallen van omstanders en drugsgebruik of -deals op straat. Een op de drie Hagenaars zag vorig jaar drugsgebruik en 8 procent ervaart ‘veel overlast’ van drugsgebruik, becijferde het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). “Het gebruik van drugs lijkt normaal te zijn, dat baart de politie zorgen,” zegt een woordvoerder van het Haagse politiekorps.
Hoeveel van de overlast specifiek te maken heeft met cocaïne is onduidelijk. “Vaak is er het vermoeden dat personen onder invloed zijn van meerdere typen drugs en drank,” legt de woordvoerder uit. “Het blijft wel zo dat het gebruiken van geweld het meeste voorkomt binnen de cocaïnemarkt ten opzichte van andere drugsmarkten.” Zo waren vorig jaar de meeste explosies en beschietingen die met drugs te maken hadden terug te leiden tot de cocaïnemarkt. Daarin gaat in Den Haag naar schatting dagelijks 107.000 euro om.
Lokale maatregelen
Cocaïnehandel en criminaliteit beslaan wereldwijde netwerken die voeren van Latijns-Amerikaanse jungles en havens tot de straten en clubs van Europa. De gemeente Den Haag wil ‘het maximale doen om de effecten van de lokale drugseconomie op de leefbaarheid en veiligheid van onze stad zo beperkt mogelijk te houden’, schreef burgemeester Jan van Zanen begin april in een brief aan het gemeenteraad.
Voor het merendeel van de mensen is cocaïne zeker niet normaal
Daartoe heeft ze een aantal instrumenten tot haar beschikking. Het kan panden sluiten die betrokken zijn bij verkoop, aflevering of verstrekking van illegale middelen: in 2022 en 2023 rolde de politie acht locaties op waar cocaïne werd geëxtraheerd of versneden, blijkt uit het Algemeen Veiligheidsbeeld Eenheid Den Haag 2024. ‘Subjecten betrokken bij drugscriminaliteit’ kunnen een individueel gebiedsverbod krijgen, een last onder dwangsom of een coachingtraject. De politie neemt deel aan het programma Preventie met Gezag (dat zich richt op het voorkomen dat jongeren in Den Haag Zuidwest de criminaliteit ingaan) en houdt controles op ‘cruciale logistieke knooppunten’, aldus de woordvoerder. “Het probleem rondom drugshandel is al jaren groot en heeft al jaren prioriteit.”
Na overleg met de driehoek (gemeente, politie en Openbaar Ministerie) kondigde de burgemeester in april ‘aanvullende initiatieven’ aan ‘om de impact van drugsproblematiek op lokaal niveau te bestrijden’. Deze wil zich onder meer richten op een grotere groep ‘subjecten’ betrokken bij drugsproblematiek en gaat investeren in extra personeel. Daarnaast moeten verschillende instanties (de politie, de Haagse Pandbrigade en het Haags Economisch Interventie Team) meer informatie kunnen uitwisselen, bijvoorbeeld over drugslocaties en logistiek.
Af en toe
In juni van dit jaar startte de gemeente de campagne ‘Af en toe’. Daarmee wil ze gebruikers bewust maken van ‘de wereld die achter cocaïnegebruik schuilgaat en de impact van (drugs)criminaliteit op wijken, buurten en (kwetsbare) inwoners’, schreef de burgemeester in eerdergenoemde brief. Op een website staan teksten over de maatschappelijke impact die cocaïne heeft op de stad, feiten over effecten op de gezondheid en filmpjes met ervaringen van gebruikers die de controle verloren.
Martha de Jonge, senior projectleider drugspreventie bij het Trimbos-instituut, mist handelingsperspectief in de campagne. “Stel dat je luistert naar die verhalen van een dealer en een gebruiker. En dan? Je krijgt geen nieuwe informatie en ook geen handvatten aangereikt.” Als mensen de site bezoeken en ze zich erdoor laten beïnvloeden, kunnen ze contact opnemen met de gemeente via een e-mailadres: veilig@denhaag.nl. “Steek je het in vanuit veiligheid, dan gaat het je dus vooral om het criminele circuit erachter,” meent De Jonge. “Dat is een argument dat bij de meeste mensen die drugs gebruiken niet zo goed aankomt. Verslavingszorg in Den Haag is niet betrokken bij deze campagne, terwijl dat een stuk logischer was geweest; dan kun je doorverwijzen naar hun aanbod, om mensen te helpen te stoppen met het gebruiken van cocaïne.”
Ik weet dat ik bijdraag aan criminaliteit, maar daar ben ik totaal niet mee bezig
Wouter heeft de campagne niet gezien, maar wil sowieso ‘zelf bepalen’ of hij een lijntje neemt of niet. “Heel veel jongeren weten wel dat het niet goed is om te doen, maar je maakt toch zelf die keuze. Over de maatschappelijke gevolgen denk ik helemaal niet na en over mijn eigen gezondheid ook niet heel erg. Het meest schadelijke is denk ik dat ik door coke meer ga drinken, ik denk niet dat coke zelf per se iets heel schadelijks is.”
Je moet als gemeente natuurlijk ‘iets doen’, vindt Luca. “Maar ik vraag me af wat het gaat brengen. Ik weet dat het slecht is voor mijn lichaam, en op het nieuws zie je natuurlijk dingen over criminaliteit (gerelateerd aan drugs, red.). De realiteit is dat ik daaraan bijdraag, maar daar ben ik totaal niet mee bezig. Op een festival gebruikt 90 procent van de mensen soft- of harddrugs, mensen uit alle lagen van de maatschappij.”
Een lijntje na werk
Dat laatste sluit aardig aan bij een studie naar gebruikers van cocaïne die het Trimbos-instituut in 2020 publiceerde. Twintigers en dertigers zijn de grootste groep, maar ook onder late tieners, veertigers en vijftigers komt het voor. Op feesten, festivals en bij mensen thuis wordt cocaïne gebruikt, net als tijdens of na werktijd in uiteenlopende beroepen, van barman tot salesmedewerker, van sekswerker tot medisch specialist.
Zo krijg je haast de indruk dat cocaïne genormaliseerd is, maar daar wil Laura Smit-Rigter van het Trimbos-instituut niet aan. “Je zou er misschien iets voor kunnen zeggen dat men er tegenwoordig gemakkelijker over praat. Maar de cijfers laten zien dat het merendeel van de Nederlanders nog nooit cocaïne heeft gebruikt en niemand kent die dat wel heeft gedaan. Voor hen is het zeker niet normaal.” Uit de Nationale Drugsmonitor 2022 blijkt dat 2,4 procent van de Nederlanders vanaf 18 jaar in dat jaar cocaïne gebruikte.
De 23-jarige Wouter voorziet dat wanneer eenmaal ‘het grote mensenleven’ begint, hij vanzelf minder gaat gebruiken. “Het kan dan echt niet meer om een keertje met coke doordeweeks uit de bocht te vliegen. Nu zit ik midden in mijn studentenleven en hoort het er voor mijn gevoel een beetje bij.” Ook Luca ziet zichzelf in de toekomst meer en meer minderen. “Op een gegeven moment heb je er denk ik steeds minder behoefte aan. Maar als ik over vijf jaar weer eens op een festival sta, dan is de kans wel groot dat er coke bij is, of in ieder geval iets van drugs.”
De redactie biedt u dit verhaal gratis aan. Meer Haagse verhalen? Neem een (proef)abonnement op weekkrant Den Haag Centraal. Elke donderdag in de bus. De krant is ook verkrijgbaar bij onze verkooppunten.
