Topfotografen in nieuwe expo Mauritshuis
De top van de vaderlandse fotografie laat zich inspireren door 17de-eeuwse meesterwerken in het Mauritshuis. De kleurrijke Sanja Marušić is een van hen. “De goddelijke sfeer rond Maria’s kraamvisite is universeel.”
In haar conceptuele fotografie spelen schilderen, mode en andere disciplines een grote rol. Toch vindt Sanja Marušić (1991) het lastig zich kunstenaar te noemen. “Het kunstenaarschap zie ik als iets hogers,” zegt ze bescheiden. Maar als je door het 200-jarige Mauritshuis wordt gevraagd voor een tentoonstelling met beroemde vakgenoten als Anton Corbijn en Rineke Dijkstra, lijkt die kwalificatie wel degelijk op z’n plek. Met ‘ FLASH | BACK’ nemen zij oude meesters als vertrekpunt voor nieuw werk.
Marušić, die sinds haar afstuderen aan de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten in 2013 een internationaal cv opbouwde, heeft wel een idee waarom het jubilerende museum juist iets van haar wil laten zien. “Mijn foto’s zijn eigen en herkenbaar; ze vallen op door de grafische beeldtaal en het vele kleurgebruik,” redeneert ze. “Dat kan een mooi contrast geven met de schilderijen uit de zeventiende eeuw waarin de aandacht voor het licht en de vele aardetinten de boventoon voeren.”
‘Ik ben slechts een vorm in de wereld die ik schep’
De druk op de knop van de camera is slechts het sluitstuk van Marušić’s werk. Het draait vooral om de vervreemdende werelden die zij met het maken van collages en kledingstukken, performances en nabewerking van de composities creëert. “Ik ben vanuit de traditionele fotografie begonnen, omdat ik dat nu eenmaal studeerde. Gaandeweg ben ik steeds meer gaan experimenteren met andere disciplines. Daarmee verdween de techniek verder naar de achtergrond – lenzen en lampen inspireren me niet, integendeel.”
Onbelemmerd
Zo intuïtief als haar veelkleurige kunst eruitziet, zo gevoelsmatig ontwikkelde Marušić – Nederlandse moeder, Kroatische vader – ook haar eigen handschrift. “Ik groeide niet echt op met kunst en cultuur, ik kreeg wat dat betreft geen referentiekader mee. Toen ik op mijn zeventiende toelating deed voor de academie, was ik ook nog heel bleu,” vertelt de fotografe. “Maar daardoor heb ik me juist altijd onbelemmerd gevoeld om gewoon te maken wat ik wilde.”
Knipoog
Bijna per ongeluk vond ze zichzelf steeds vaker terug aan de andere kant van de camera, als haar eigen onderwerp. “Ik maak veel zelfportretten, al zie je bijna nooit mijn gezicht – ik ben slechts een vorm in de wereld die ik op dat moment schep. Het gaat niet om mij, ik ben niet per se interessant, maar ik kan nu eenmaal zelf het beste het verhaal verbeelden dat ik in mijn hoofd heb.” Met een knipoog: “En het fijne is dat ik geen rekening hoef te houden met andermans energie.”
Uit de serie ‘With You’ (2020), waarin de fotografe ook met man en kind centraal staat | Foto: Sanja Marušić
Ook op de foto die ze voor het Mauritshuis maakte, figureert Marušić in eigen persoon, met man en kind. Het werk is geïnspireerd op ‘De aanbidding der herders’ van Jacob Jordaens uit omstreeks 1617. “Elke fotograaf mocht met een schilderij uit de collectie of een deel van het gebouw aan de slag,” legt ze uit. “Tijdens de rondleiding wilde ik niet kiezen, omdat ik bang was een overhaast besluit te nemen. Uiteindelijk ben ik alsnog voor mijn eerste keus gegaan; Maria met Jezus raakte mij.”
Karavaan
Het klassieke thema heeft voor de fotografe een toepasselijke betekenis. “Ik was net moeder geworden. Hoewel dit een van de bekendste verhalen ter wereld is – ik stelde me altijd een enorme karavaan voor die dwars door de woestijn trok om het kindeke te zien – voelde het ook heel persoonlijk. Net als Maria kreeg ik kraamvisite en ik herkende die serene, goddelijke sfeer; iedereen bewondert de kleine engel, praat zacht alsof het een kerkbezoek is. Dat is blijkbaar universeel, ook als je kindje niet Jezus is.”
Om tot de perfecte plaat te komen sloeg Marušić eerst aan het schetsen. Maria en Jezus posteerde ze op een berg met eromheen een knielende mensenmassa. “Wat ik heel belangrijk vond, was dat de menigte hetzelfde uniform aanhad om het idee van een cultus te versterken. De kaftan die ik ervoor heb aangepast, heeft iets tijdloos en religieus. En zowel mannen als vrouwen kunnen ’m dragen. Door alle referenties weg te halen en het beeld zo leeg mogelijk te maken, wordt de kijker uit het hier en nu getrokken.”
Kroatië
Voor het maken van de foto reisde ze met haar gezin af naar Kroatië. “Ik zocht naar een landschap dat droog en stenig is, onherbergzaam als in mijn verbeelding. Dagenlang hebben we gelopen en bergen beklommen, om uiteindelijk op drie locaties te fotograferen. De plek die het is geworden, is mooi grafisch, met ook in de achtergrond nog diepte.” Daar staat ze dan, met haar zoon op de arm en haar man die voor haar knielt in veelvoud. “Letterlijke aanbidding,” glimlacht Marušić tevreden.
‘ FLASH | BACK’, woensdag 1 juni t/m zondag 16 oktober, Mauritshuis. Meer informatie: www.mauritshuis.nl en www.sanjamarusic.com
