Recensie Hamlet: Britse wraaktragedie wordt Frans spektakelstuk
‘To be or not to be’ wordt ‘être ou ne pas être’.
De toon van Hamlet is meteen gezet, letterlijk en figuurlijk. Het gebabbel van het publiek verstomt donderdagavond in de foyer van de Koninklijke Schouwburg, als plotseling sonore trombones klinken. Een treurmars. De blazers van het New European Ensemble, het orkest in deze productie, trekken door de hal. Achter hen dragers met een kist die schuilgaat onder de Deense vlag. Damesstemmen zetten in. De koning is dood.
Verrassende Hamlet
Zo begint het nieuwe waagstuk van het Haagse gezelschap Opera2Day verrassend. Een waagstuk omdat ‘Hamlet’ (1868) van de Franse componist Ambroise Thomas oorspronkelijk een ‘grand opéra’ is. Vijf akten, zware solopartijen, groot koor, balletten. Regisseur Serge van Veggel en dirigent Hernán Schvartzman bewerkten het stuk stevig. De balletten sneuvelden en samen met andere coupures deed dat het geheel met één uur krimpen. Maar dan blijven er altijd nog twee over met een aaneenschakelijking van veeleisende scènes. Zangers en instrumentalisten maakten er een feest van. Precies zoals Thomas ooit voor ogen moeten hebben gestaan, veranderde Shakespeare’s wraaktragedie in een Frans spektakelstuk.
De productie kent twee onbetwiste hoogtepunten.
Die opmaat in de foyer trekt iedereen meteen het verhaal in: de oude koning Hamlet is dood, de zoektocht van de jonge Hamlet naar wraak en gerechtigheid begint. Maar ook naar liefde hunkert hij en juist die vindt hij niet, verstrikt als hij raakt in intriges, twijfels en misverstanden. Ophélie (Ophelia) en hij krijgen elkaar niet. Het hele drama wordt ingenieus ondersteund met filmbeelden van cineaste Margo Onnes, die zich liet inspireren door de Franse ‘film noir’ en ‘nouvelle vague’. Daarmee wordt ook meteen het probleem van de geest van Hamlets vader opgelost, want die verschijnt gewoon op doek. Dat aansluiting zoeken bij de filmtraditie gaat wel wat ver als er ook nog eens gesproken monologen klinken. Er komt nog net geen Citroën DS de hoek om.
Hoogtepunten
De productie kent twee onbetwiste hoogtepunten. Aan het einde van de eerste akte ontvouwt zich de sleutelscène waarin Hamlet een toneelstuk laat opvoeren – een stuk binnen een stuk dus – dat het hele hof duidelijk moet maken dat de nieuwe koning Claudius zijn voorganger heeft vermoord. Hier gaan alle registers open: een pantomime door Pierrot-achtige figuren en een travestiet als koningin. En daar doorheen de gejaagde commentaren van Hamlet, een zware rol die uitstekend wordt vertolkt door bariton Quirijn de Lang.
De makers lijken hier te zijn geïnspireerd door de beroemde film ‘Les Enfants du paradis’ (Carné/Prévert, 1945) die over een Parijs’ volkstheater gaat. Totaal anders – strak en sober – is de sfeer na de pauze in wat in elk geval muzikaal gezien het hoogtepunt is van de opera: de zelfmoord van Ophélie. Sopraan Lucie Chartin schittert hier in wat ook wel wordt aangeduid als de waanzinaria. Maar eigenlijk is het een complete scène. Het romantische Ophélie-thema wordt afgewisseld met woeste coloraturen die culmineren in een ijzingwekkend hoge noot, die de zelfmoord markeert. Ze hanteert hier een mes, maar op het doek zien we, als verwijzing naar de originelen van Shakespeare en Thomas, het roerloze lichaam van de jonge vrouw in het water. En dat beeld is ontleend aan het beroemde schilderij ‘Ophelia’ van de prerafaëliet John Everett Millais. Het is een van de vele cultuurhistorische lagen die deze productie extra diepgang verlenen.
Aan het slot weer verrassingen. Ambroise Thomas leverde finales naar keuze: een waarin Hamlet in leven blijft en een waarin hij, zoals bij Shakespeare, sterft. Ook hier bedacht het duo Van Veggel/Schvartzman een originele oplossing, die we niet verklappen. Deze Haags-Franse ‘Hamlet’ is een must voor iedereen die ook maar iets met opera heeft.
Opera2Day en New European Ensemble, ‘Hamlet’ (gezien donderdag 18/1), 30 en 31 januari, 10 en 11 april, 19.30 uur, Koninklijke Schouwburg. Meer informatie: www.opera2day.nl
Dit artikel wordt u gratis aangeboden. Wilt u meer lezen? Neem dan een abonnement op DHC.
