‘King Lear’ in het hier en nu

Door Eric Korsten

Stokoud, ziekelijk en weduwnaar. King Lear besluit dat de tijd gekomen is om zijn koninkrijk te gaan verdelen. Kanshebbers zijn uitsluitend zijn drie dochters. Hij daagt ze uit te bewijzen wie het meeste van hem houdt. Maar de jongste weigert. Dat komt haar duur te staan. Het maakt Lear ziedend, hij verbant haar uit zijn rijk. De twee overgebleven dochters en hun respectieve echtgenoten zijn in hun sas.

Maar Lear laat zo de geest uit de fles: zijn rijk kreunt, een jonge generatie pruttelt tegen, stelt de oude idealen van het rijk in kwestie. Wanneer zelfs zijn twee dochters zich tegen de idealen van zijn rijk keren, ziet de doodzieke Lear dit als verraad en als een persoonlijke aanval. En opeens is het buigen of barsten voor Lear én voor zijn rijk. Het spookt in zijn hoofd.

In de verwarrende tijden van anno 1605 zien de Vlaamse theatergroep Hetpaleis en Het Zuidelijk Toneel (Tilburg) parallellen met een langzaam uiteenvallend Europa. Regisseur Simon De Vos (onder meer ‘Romeo en Julia’) beziet ‘King Lear’ als een politiek steekspel. In zijn ogen is Shakespeare’s tragedie ook een hedendaagse spookvertelling over de Europese Unie. En dus wordt Vos’ versie bevolkt door kantoortijgers die ostentatief een mobieltje aan het oor gekluisterd houden. Met een Lear die tartend alvast een afbeelding van een opgedeeld Europa op zijn rug heeft laten tatoeëren en confectiepakken, aktetassen en stapels dossiers. Stemronde op stemronde, de Brusselse besluitvormingsmachinerie in een notendop.

Gebroeders

‘King Lear’ in het hier en nu, tien acteurs op het toneel. Onder hen de ‘Haagse’ gebroeders Schellingerhout: Kaspar en Krisjan. Zo’n vijftien jaar geleden deelden zij voor het laatst het theaterpodium, in ‘King Arthur’, toen bij Theaterschool Rabarber. Krisjan speelt Edgar, de zoon van ‘zuiverman’ Gloucester, de hoogste diplomaat van het rijk en Lears speechschrijver. “Leuke rol, met meer kleur en diepgang dan ik in eerste instantie dacht. Filosofiestudent Edgar is naïef en ambitieus, maar wordt kapotgemaakt. Toch vindt hij ruimte om een volwassen filosoof te worden.”

In deze ‘Lear’ zijn sommige personages gemodelleerd naar stromingen of figuren die in het huidige Europa-debat naar voren zijn getreden. “En Edgar vertoont trekjes van de Duitse filosofe Ulrike Guérot. Voor haar is vernieuwing cruciaal. Zij ziet voor Europa alleen een toekomst weggelegd als het zich opdeelt in cultuurregio’s.”

Kaspar geeft karakter aan Gloucesters onechte zoon Edmund. “Een smeerlap en een nihilist die aan de poten zaagt van alles en iedereen die op zijn weg komt. Een fijne rol om te spelen, want er zitten vele menselijke trekjes aan hem. Wel was ik vooraf wat zenuwachtig, want ik maak gewoonlijk muziektheater. Maar dit is toneel, opeens had ik niets meer om me achter te verschuilen.”

“Hoe het is om samen te spelen, en dan nog ook als broers?”, vraagt Krisjan vlak voor aanvang van de voorstelling in Leeuwarden. “Vreselijk natuurlijk!” Kaspar lacht hardop met hem mee: “Twee handjes op één buik!”

Opvoeding

“Europa doet me minder dan ik zou willen,” vertelt Krisjan. “Dat is een kwestie van opvoeding. Je moet je kinderen ‘Europeaan’ laat voelen. Zo’n opvoeding heb ik niet gehad. Maar een verenigd Europa is belangrijk voor onze economie, en voor onze positie in de wereld. En niet in de laatste plaats om conflicten binnen Europa te vermijden. Pro Europa dus.” Kaspar: “Ook ik vind ‘Europa’ een positief verhaal. Natuurlijk is het systeem een moloch, vaak traag en stroperig. Maar het concept Europa biedt waarborgen, bijvoorbeeld rond sociale zekerheid en een zekere kwaliteit van leven. Ik snap niet zo goed waar separatisten op uit zijn.”

Van ‘Brussel’ naar Den Haag: “Sinds kort woon ik er weer,” zegt Krisjan. “Na zes jaar Amsterdam vond ik het daar te duur worden. Ben nu blij toe.” Kaspar, sinds 2008 Antwerpenaar: “Klopt, al werk ik geregeld in Den Haag, onlangs nog bij Firma MES. Momenteel werk ik bij Het Nationale Theater met theatermaker Sadettin Kirmizyüz als geluidsontwerper en acteur aan ‘Metropolis’, een modern vierluik over de stad. Hopelijk kan ik, mocht het nodig blijken, straks bij Krisjan aankloppen mochten de repetities uitlopen. Wie weet, mag ik dan op zijn bank neerploffen.”

Hetpaleis/Het Zuidelijk Toneel, ‘King Lear’, woensdag 7 februari, Koninklijke Schouwburg. Meer informatie: www.hnt.nl en www.hzt.nl

| Foto: Kurt van der Elst

Dit artikel wordt u gratis aangeboden. Voor een abonnement op DHC klikt u hier.