HNTjong laat jongeren aan het woord: kleine maar grootse verhalen
Jonge meiden die naar Nederland kwamen om hier een nieuw bestaan op te bouwen vertellen met ‘A Country Inside My Head’ van HNTjong over hun lotgevallen. “We wilden niet over, maar mét hen deze voorstelling maken.”
In 2021 was ‘A Country Inside My Head’ in Haagse klaslokalen te zien, binnenkort toert HNTjong ermee door heel het land. De documentaire en theatervoorstelling ineen ontstond op de Johan de Witt scholengroep in de Schilderswijk. Regisseur Dimphna van Kempen (1992) gaf er theaterles toen ze tijdens pauzes verhalen opving – en ze besloot op onderzoek uit te gaan. Samen met documentairemaker Isaura Sanwirjatmo en schrijver Sanne Schuhmacher sprak ze twaalf jongeren in de leeftijd tussen 14 en 21 jaar met een migratieachtergrond: China, Kenia, Jemen, Bulgarije, Ghana, Libië en Somalië. Het leverde verhalen op over de zoektocht naar een nieuw bestaan, je thuis voelen, opnieuw beginnen en opgroeien in een andere cultuur.
“Vooraf dachten we dat we vooral zouden stuiten op drukkende, politiek getinte verhalen,” verwoordt Van Kempen de veronderstellingen. “Want dat is ook wat we dagelijks te lezen krijgen in de krant. En ja, die verhalen waren er ook wel, maar wat ons verraste, is dat het merendeel ging over het leven van alledag. Bijvoorbeeld over hun broertje dat in de lach schiet of hoe ze proberen hun moeder blij te maken, over de straat, het huis, de juf en hun reis naar een nieuw land. Kleine maar grootse verhalen. Niet de sociaal-politieke context van hun reis of verblijf die we allereerst hadden verwacht.”
Film
Die verhalen zijn in de lichtelijk interactieve voorstelling aaneengesmeed. We kijken door de bril van het fictieve personage Afia, gespeeld door Kimberley Agyarko. Afia is jaren geleden met haar ouders uit Ghana naar Nederland vertrokken. Ze is bezig met het maken van een film voor haar zusje, dat binnenkort eenzelfde reis hoopt af te leggen. Daarmee hoopt ze haar zusje voor te bereiden op het leven in Nederland. Ze bespreekt vragen als: ‘Waar kom je écht vandaan?’ En: ‘Waar is het eten lekkerder?’ Afia geeft haar antwoorden met gevoel voor humor: “Ze maken hier een afspraak voor álles!”
Tijdens werksessies merkten we dat de meiden zelf ook onderdeel moesten worden van de voorstelling
Video is een belangrijke medespeler in ‘A Country Inside My Head’. “Tijdens werksessies die we met de meiden hadden, merkten we dat zij zelf ook onderdeel moesten worden van de voorstelling. Dus maakten we samen met hen een groot deel van de video’s,” vertelt documentairemaker en videoscenograaf Isaura Sanwirjatmo (1987). “Dan kun je meteen ook zien hoe ze met elkaar praten en bewegen, want ook dat vertelt verhalen. Het zijn persoonlijke portretten. We wilden niet over, maar mét hen deze voorstelling maken.” Soms namen de jongeren de regie van de filmpjes zomaar in eigen hand. “Doordat we in een beeldcultuur leven, zijn jongeren tegenwoordig ook steeds meer filmmakers en kijken ze met een filmmakersbrein.” Bij HNTjong ontwikkelt Sanwirjatmo een nieuwe manier van storytelling, tussen voorstelling en theatrale installatie in. Eerder maakte ze documentaires en beeldmateriaal bij de HNTjong-producties ‘Queer Planet’ en ‘Arm met een dure smaak’.
Thema’s die in grote klassiekers als ‘Antigone’ voorbijkomen, zie je ook in de verhalen van de meiden terug
Voor de nieuwe versie van de voorstelling is een aantal ‘takes’ opnieuw opgenomen. Dimphna: “We bewegen met de tijd mee. De TikToks die we toen opnamen, zijn niet meer relevant voor nu, omdat alleen al de stijl die je nu op socials ziet anders is. Maar bovenal houden we de inhoud van de voorstelling opnieuw tegen de huid van de tijd aan.”
Klassiekers
Van Kempen werkte eerder op de afdeling Educatie en Interactie van Het Nationale Theater. Sinds kort is ze een vaste nieuwe maker bij HNTjong. “Ik kan nu verhalen van jongeren en kinderen vertellen met wie ik jaren heb gewerkt. Vanuit mijn eerdere werk ben ik met veel onderwerpen in aanraking gekomen. Die wil ik niet uit de weg gaan, maar bespreekbaar maken. Thema’s die in grote klassiekers als ‘Antigone’ voorbijkomen, zie je ook in de verhalen van de meiden terug. Die verdienen het om belicht, uitgelicht, gehoord en gezien te worden. Regisseren mag dan een ander medium zijn, mijn liefde voor jongeren is dichtbij gebleven.”
“In het klaslokaal was het dan wel intiemer misschien,” zegt Van Kempen over de overstap van klaslokaal naar theaterzaal, “maar in de zaal kunnen we meer uitpakken met het decorbeeld en met de schermgrootte voor de video’s.” “Daardoor kun je meteen ook een diepere laag aan emoties aanbrengen,” voegt Sanwirjatmo toe. Van Kempen: “Door deze voorstelling te maken en trouw te blijven aan de verhalen van jonge meiden, hoop ik dat er ruimte komt om te luisteren en nieuwsgierig te zijn naar het verhaal van een ander in plaats van er een mening over te hebben.”
‘A Country Inside My Head’ (12+), HNTjong, zaterdag 16 november (première), en vrijdag 6 december, Zaal 3. Meer informatie: www.hnt.nl
