Firma MES ontleedt sekte van Jim Jones in ‘De Tempel’
Beschuldigingen van machtsmisbruik en een opgelegde collectieve (zelf)moord. Firma MES legt in ‘De Tempel’ aan de hand van de geschiedenis van de sekte van Jim Jones een nieuwe vinger aan de pols.
Zaterdag 18 november 1978. Op die namiddag vonden in het paradijselijke oerwoud van het Zuid-Amerikaanse Guyana 900 volgelingen – onder wie 276 kinderen – van de sekte ‘Peoples Temple’ de dood. De Amerikaanse sekteleider Jim Jones had hun bevolen een gifbeker van de zelfgemaakte fruitdrank ‘the Kool Aid’, feitelijk aanmaaklimonade met daarin cyanide opgelost, in te nemen. Kinderen kregen een injectiespuit in de mond gespoten. Wie weigerde, werd prompt doodgeschoten, gewurgd of kreeg het giftige goedje alsnog ingespoten. Jones zelf overleed in zijn eigen ‘stad’ door een schotwond in zijn hoofd.
Jonestown. Op eigen gezag en zichzelf verheerlijkend stichtte de despoot eigenhandig een stad. Een spookstad die met de grond gelijk werd gemaakt nadat die door diens eigen toedoen kapot werd gemaakt.
Jim Jones (1931-1978) is lijdend voorwerp in ‘De Tempel’, de titel van een nieuwe, documentair ingerichte voorstelling van Firma MES en Bruckman Projecten. Die vindt zijn basis in interviews met overlevenden van de gebeurtenis van toen. Schrijver Nic Bruckman en de Haagse Firma MES brengen dit verhaal van leven op dood, in duizenden uren aan audio-opnames vastgelegd en beschikbaar. Eerder deed Firma MES iets soortgelijks in ‘voorstellingen’ als ‘De gijzeling’ en ‘Rishi’.
“Toen ik jaren geleden op vakantiebezoek was bij een vriend in Californië wees hij mij op een gebouw. Daar, zo vertelde hij, hield de sekte Peoples Temple huis voordat zij naar Guyana uitweek,” vertelt Bruckman over zijn eerste schreden op het vermeende lichtende pad van de geloofsgemeenschap. “Ik besefte toen dat ik maar bar weinig afwist van de sekte. Allengs ben ik er meer over gaan lezen. Er is een online te raadplegen archief dat gevestigd is in San Diego. Ook ben ik gaan praten met het handjevol directbetrokkenen, overlevenden of familieleden die hun leven, terugblikkend, om de gebeurtenis heen hebben moeten bouwen. Nog steeds zijn veel van hen nog boos vanwege de truc die toen is uitgehaald.”
Helpende hand
Peoples Temple, een op marxistische principes gebaseerde religieuze sekte, bood in oorsprong arme burgers, drugsverslaafden, prostituees, daklozen en andere minderheden, ook homoseksuelen, de helpende hand. Ook zorgde de organisatie, zover het kon, voor kinderopvang en bejaardentehuizen. Ze werd gesteund door Harvey Milk, in 1977 een van de eerste openlijk homoseksuele stadsbestuurders in de Verenigde Staten.
Bruckman ontdekte dat hij persoonlijk met sommige van de denkbeelden van de sekte wel meekon. “Gelukkig ben ik er niet al te zeer door bevangen geraakt. Al spreken de gezangen die de sekte maakte, van zwarte gospel en funkmuziek uit de jaren zeventig tot arbeidsliederen uit de jaren twintig, me wel aan. De muziek van de in potentie positieve beweging maakt voor mij de waarden invoelbaar. Maar verder is er geen enkele aantrekkingskracht op mij uitgegaan, behalve naar enige directbetrokkenen. Wel voelt dit verhaal van Peoples Temple voor mij aan als de vader of moeder aller sekteverhalen.”
Kerkdienst
Firma MES doet het verhaal uit de doeken aan de hand van een ‘Hour of Power’, als meeslepende kerkdienst. De voorstellingsbezoeker stapt een kerkdienst binnen en is daardoor deelnemer maar toch ook ‘fly on the wall’. Bruckman: “Terwijl je er vlak naast staat, ontvouwt zich iets oers, iets ongrijpbaars.” Dat staat voor hem model voor het vraagstuk naar de huidige tijd. “Als je de overkant niet meer kunt horen en in je eigen wolk blijft hangen, dan houdt het op.”
Firma MES werpt daarbij meteen de vraag op hoever je als individu en als groep kunt gaan als je keihard aan principes vast wilt blijven houden. Anders gezegd: wat doe je als niet meer meedoen je enige uitweg lijkt en er ineens iemand voor je opduikt die jou helemaal lijkt te snappen en lijkt te zien? Actueel, want ook vandaag de dag verliezen grote groepen vertrouwen in ‘het systeem’.
‘De Tempel’, Firma MES, donderdag 20 april, 20.15 uur,Theater Dakota. Woensdag 10 t/m zaterdag 13 mei, 20.15 uur, Theater aan het Spui. Meer informatie: www.firmames.nl
Onze redactie biedt dit verhaal uit de Den Haag Centraal (DHC) van donderdag 06 april 2023 gratis aan. Wilt u meer Haags nieuws lezen? Koop dan de papieren editie van de krant Den Haag Centraal. Klik hier voor alle verkooppunten. U kunt ook een (proef)abonnement nemen. U ontvangt DHC 10 weken voor slechts 10 euro.
