Unheard Music Festival dit jaar in teken van onvoltooide composities
Componisten maken niet al hun werk af. Is dat erg? Niet volgens het Matangi Quartet, dat deze onvoltooide stukken centraal stelt in het vijfde Unheard Music Festival.
Het Matangi Quartet presenteert voor de vijfde keer het Unheard Music Festival. Thema van deze editie: ‘unfinished’. “Er is zoveel kamermuziek waarvan de meeste mensen niet weten dat hij eigenlijk onvoltooid is,” vertelt violiste Maria-Paula Majoor, artistiek leider van het festival. Haar interesse in het onderwerp begon bij de ‘Quartettsatz’ van Schubert, waarnaast nog één pagina prijkt met het begin van een tweede deel. “Hij is daaraan begonnen, maar het is eigenlijk gewoon niet zo goed. Ik dacht dan altijd: wat jammer dat je dat nooit even kunt spelen voor publiek, al is het maar om te laten horen dat Schubert ook niet perfect was.”
Een stuk kan ook bewust onvoltooid blijven. “Martynov heeft een prachtig cellokwintet geschreven dat ‘Schubert Quintet Unfinished’ heet en uit maar twee delen bestaat,” zegt Majoor. “We hebben geprobeerd contact te leggen met Martynov om hem te vragen waarom hij dat zo gedaan heeft, maar ten eerste spreekt hij alleen Russisch en ten tweede is het nogal een kluizenaar. Maar we openen het festival dit jaar met het (wel voltooide) strijkkwintet van Schubert en we sluiten een week later op zondag af met deze compositie van Martynov, in dezelfde bezetting.” In het slotconcert klinken meer onvoltooide stukken die door anderen zijn afgemaakt, waaronder een werk van Grieg dat zijn goede vriend Julius Röntgen voltooide.
Daartussen ligt een concertavond met echt onvoltooide stukken. Naast de concerten is er randprogrammering: er is een pubquiz, radiopresentator Lex Bohlmeijer interviewt Thom Stuart en Kate Moore tijdens het openingsgesprek, er is een fototentoonstelling van Menno van der Meer en er zijn creatieve activiteiten voor kinderen.
Kate Moore
Matangi gaf een bijzondere opdracht aan de Australisch-Haagse componiste Kate Moore. Zij maakt een zogenaamd ‘companion piece’ bij het Vijfde Strijkkwartet van Willem Pijper. “Een companion piece is een muziekstuk dat past bij een ander stuk,” verduidelijkt Majoor. “Soms vind je twee bestaande stukken die van nature bij elkaar passen, maar je kunt ook een companion piece laten schrijven.”
In dit geval stortte Moore zich op het kwartet van Pijper, die bij zijn dood twee delen achterliet – of hij meer had willen schrijven blijft ook uit zijn brieven onduidelijk. “Pijpers kwartet is heel puur,” zegt Majoor, “het is moeilijk er iets naast te leggen. Maar Kate werkt net als hij veel met verschuivingen in toonsoorten, en als iemand het kan, dan zij.” Moore’s stuk heet ‘Transcendence’ en het jonge Viride Kwartet gaat het uitvoeren. Thom Stuart choreografeert voor De Dutch Don’t Dance Division bij Pijpers stuk een ballet dat ‘Onvoltooid verleden’ heet.
Unheard Music Festival
Behalve het ontdekken van zelden gespeelde muziek was er nog een reden om onvoltooide stukken te spelen. Maria-Paula Majoor: “We leven allemaal van deadline naar deadline en alles moet perfect. Dit festivalthema is een ode aan de onzekerheid, aan het soms niet weten hoe iets verder moet, aan het weleens niet lukken. Soms maak je iets niet af en pak je het nooit meer op, maar dat is niet altijd erg. Creativiteit kan bloeien als je ook mag falen. Sjostakovitsj is aan een tweede vioolsonate begonnen, die is heel mooi, maar houdt ineens op. In de partituur staat daar gewoon ‘end of manuscript’. Hij kon er niet mee verder en heeft het laten liggen. Is die poging dan een mislukking of moet je het zien als de schetsen van grote beeldend kunstenaars? Die hangen in musea, waarom zouden wij de schetsen van grote componisten niet mogen laten horen?”
Matangi is benieuwd hoe het publiek de onvoltooide composities zal ervaren, gewend als ze zijn te luisteren van begin tot einde. “Zou het bijvoorbeeld duidelijk zijn wanneer het tijd is voor applaus?”
Unheard Music Festival, vrijdag 22 oktober, Nieuwe Kerk, en zaterdag 30 en zondag 31 oktober, Korzo. Meer informatie: www.unheardmusicfestival.nl
Dit artikel uit de krant van donderdag 21 oktober 2021 wordt u gratis aangeboden. Wilt u meer Haags nieuws lezen? Klik hier voor alle verkooppunten. U kunt ook een (proef)abonnement nemen. U ontvangt DHC 10 weken voor slechts 10 euro.
