Dirigent Montgomery wil muziekfeest maken van Mozarts laatste opera

Een níet populaire Mozart-opera. Bestaat die? Vroeger wel. ‘La clemenza di Tito’ werd zelden uitgevoerd. Maar het werk is definitief terug. Zaterdag brengt het Orkest van de Achttiende Eeuw Amadeus’ meesterwerk in het Zuiderstrandtheater.

Door

Door Herman Rosenberg

Zo populair als ‘Don Giovanni’ of ‘Die Zauberflöte’ zal Mozarts laatste opera nooit worden, weet dirigent Kenneth Montgomery (Belfast, 1943) ook wel. “Maar het is wel een fantastisch stuk. We horen Mozart in ‘La clemenza di Tito’ uit 1791 op het toppunt van zijn kunnen. Natuurlijk, het was een haastklus en ook een gelegenheidswerk. En het verhaal is best ingewikkeld. Maar de muziek is fantastisch. De mensen zeggen wel eens: weer Mozart? Ja, weer Mozart. Ik kan zijn muziek niet vaak genoeg uitvoeren.”

Praag
Even terug naar 1791. Er moet een opera komen ter opluistering van de kroning van de Habsburgse keizer Leopold II tot koning van Bohemen in Praag. Het is juli, begin september moet het werk klaar zijn. Salieri bedankt voor de eer; geen tijd. Maar de altijd door geldzorgen geplaagde Mozart zegt ja, hoewel hij ook nog bezig is met ‘Die Zauberflöte’. Het moet een opera worden die de goedertierenheid van Leopold kracht bijzet. Daarom wordt gekozen voor ‘De barmhartigheid van Titus’, zoals je de titel zou kunnen vertalen. Het libretto van Pietro Metastasio voert terug naar de 1ste eeuw. Tegen keizer Titus wordt samengezworen, maar hij vergeeft zijn tegenstanders. Uiteraard speelt er ook een liefdesgeschiedenis.

“Dat libretto is nog aangepast en ingekort,” vertelt Montgomery. “En uiteraard raakte Mozart in tijdnood. Zijn leerling Süssmayr heeft een groot deel van de recitatieven voor zijn rekening genomen. Maar het is allemaal heel knap gedaan. Mozart verrijkte de Italiaanse traditie van de ‘Opera seria’, de ernstige opera, met prachtige ensembles. In Italië kwam men meestal niet verder dan een duet. Mozart introduceert een terzet en ook een sextet, waarin alle solisten samen zingen. Het leverde een fascinerend geheel op.” De uitvoering wordt overigens voorzien van ‘boventitels’, zodat het verhaal goed te volgen is.

Vier Nederlanders
Montgomery is bijzonder te spreken over zangers die het orkest heeft aangetrokken. “Van de zes komen er twee uit het buitenland: de Zweedse tenor Anders Dahlin die de rol van Tito zingt en de Ierse Paula Murrihy, die Sesto voor haar rekening neemt. Uitstekende zangers. Een feest om me te werken net als met de vier Nederlanders: Laetitia Gerards (Servilia), Deirdre Angenent (Vitellia), Rosanne van Sandwijk (Annio) en Henk Neven (Publio).” Dat oordeel wordt bevestigd in de eerste recensies, onder meer in NRC Handelsblad (‘allen uitstekend’), dat verder schrijft dat de drie uren die de opera duurt ‘voorbijvliegen’.

Behalve de zangers en het orkest is er nog een ‘Dritte im Bunde’ en dat is het koor Capella Amsterdam. De zangers en zangeressen vormen het volk van Rome. Ze zingen én acteren, want het is een semi-concertante uitvoering. Dat wil zeggen: geen decors en het orkest gewoon in het zicht, maar wel enig acteerwerk bij het zingen. Dirigent Montgomery speelt zelf een Mozart-achtige rol: hij begeleidt zelf op de klavecimbel de recitatieven.

‘La Clemenza di Tito’ is nu alweer zo’n twintig jaar terug in de theaters. In Nederland kan het niet op, want in mei van het komende jaar brengt de Nationale Opera het werk ook en wel in een regie van de spraakmakende Amerikaan Peter Sellars. Waarom zou je dan nu naar de versie van het Orkest van de Achttiende Eeuw gaan? Kenneth Montgomery: “Bij ons komt de muziek volledig tot zijn recht. Er zit geen regisseur tussen die zo nodig zijn eigen boodschap moet verkondigen. Dit orkest begrijpt Mozarts stijl zó goed en is er zó mee vertrouwd dat wij de muziek puur en gearticuleerd kunnen brengen. Het publiek zit er bovenop en kan het feest met ons meevieren.”

Orkest van de Achttiende Eeuw, ‘La Clemenza di Tito’, zaterdag 14 oktober, 20.00 uur, Zuiderstrandtheater; informatie: www.orchestra18c.com

Rosanne van Sandwijk (Annio) en Laetitia Gerards (Servilia) in een innig duet; links dirigent Kenneth Montgomery. | Foto: Hans Hijmering

Dit artikel wordt u gratis aangeboden. Meer lezen over cultuur in Den Haag? Neem dan een abonnement bij DHC.

Standaardportret
Bekijk meer van