Margriet Schavemaker wil meer kunst van vrouwen tonen in Kunstmuseum

Het Kunstmuseum Den Haag heeft sinds 1 juni een nieuwe directeur: Margriet Schavemaker. Ze komt uit Amsterdam, maar blijkt toch ook behoorlijk Haags te zijn.

Door

Ze voelt zich als een vis in het water in het statige instituut aan de Stadhouderslaan. Dat blijkt uit alles. De net aangetreden directeur van het Kunstmuseum, Margriet Schavemaker, beweegt zich door de zalen alsof ze er al jaren werkt. Ze troont de verslaggever enthousiast mee naar werken die ze bijzonder vindt, praat honderduit, lacht veel. We lopen langs Mondriaan en Paula Rego, langs Constants ‘Nieuw Babylon’ en Charley Toorops zelfportret. Schavemaker toont zich een enthousiaste gids die toegankelijk vertelt en ondoorgrondelijk jargon vermijdt.

Een van de topstukken is voor u het museum van Berlage zelf, zei u bij uw aantreden. Wat vindt u zo bijzonder aan het gebouw?
“Het hele idee van destijds om dit gebouw met al zijn schoonheid maar ook met een menselijke maat voor de stad te stichten, spreekt mij enorm aan. Er zijn prachtige ruimtes en zalen, maar je voelt je hier niet verloren. En er is natuurlijk die fantastische collectie. Ik probeer elke dag even rond te lopen door de zalen. Vaak ga ik even kijken bij een bepaalde Mondriaan die mij erg aanspreekt. We lopen er zo even naartoe.”

Nadat de foto is gemaakt met ook ‘veel gebouw’ erop, lopen we het museum in. Schavemaker kent de weg al goed. Dat spreekt niet vanzelf, want het is best een uitdaging om snel thuis te raken in Berlages schepping met zijn vele trappenhuizen, hoge hallen en lange gangen. Maar ze heeft hier al heel wat voetstappen liggen. Schavemaker, die eerder in het Stedelijk Museum werkte en daarna in het Amsterdam Museum, is aanzienlijk minder ‘hardcore 020’ dan we dachten. “Ik ben gedeeltelijk opgegroeid in Zoetermeer,” vertelt ze. “Met mijn moeder ging ik vaak naar dit museum. Later ging ik vaak uit op de Denneweg, bijvoorbeeld naar de film in het oude Filmhuis. En naar de kroegen. Het Paard, daar kwam ik ook. Ik was een beetje een punkertje. Maar ik ging ook naar de jeugdconcerten van het Residentie Orkest.”

Piet Mondriaan, ‘Evolutie’. | Collectie: Kunstmuseum Den Haag

We bereiken de vaste opstelling over De Stijl en staan stil voor het triptiek ‘Evolutie’ van Mondriaan.

Wat spreekt u zo aan in dit werk?
“Het is een van de laatste figuratieve werken van Mondriaan. Die drie vrouwen, de spiritualiteit, het extatische. Het past eigenlijk niet bij het algemene beeld dat we hebben van Mondriaan met zijn abstracte en geometrische kunst. Hij toont hier een onverwachte kant. Dat vind ik geweldig. Als kind vond ik dit al een magisch schilderij. Ik had er een kaart van in mijn kamer hangen. Ook daarom ben ik heel trots dat ik nu aan dit museum leiding mag geven.”

We lopen verder. Het zelfportret van Mondriaan doemt op. Ook een fijn werk, vindt Schavemaker. “Hij kijkt je zo lekker eigenwijs aan. Heel wereldwijs. Er zijn wel veel foto’s van hem, maar bijna geen geschilderde portretten.” Mondriaan is belangrijk, maar voor Schavemaker is het museum veel meer dan een plek om de groten uit de kunstgeschiedenis te tonen. De hedendaagse makers zijn voor haar even belangrijk. En ook het combineren van klassiek moderne met eigentijdse kunst. Dat is exact wat er nu gebeurt met de tentoonstelling ‘True Colors’. Werk uit de rijke verzameling van de AkzoNobel Art Foundation wordt getoond samen met topstukken uit de eigen collectie. Mondriaan hangt er naast Steven Aalders, Charley Toorop flankeert neonkunst van Yael Bartana, Frank Stella communiceert met Tyna Adebowale. Ook hier weer een grote rol voor vrouwelijke kunstenaars.

Wordt dat ook een van uw speerpunten?
“Kijk naar dit zelfportret van Charley Toorop. Dat heeft alles: kracht, vrouwelijkheid, uitstraling. Ernaast ‘What if women ruled the world’ van Yael Bartana. Goede vraag en bijzonder actueel nu. Als ik terugblik op mijn eigen carrière, ben ik ook heel lang alleen met mannelijke kunstenaars bezig geweest. Te lang is de vrouw vooral als model en muze aan bod gekomen, als object en niet als maker. Ook daarom is deze tentoonstelling van groot belang. De grote zaal, waar de Toorop hangt, is zó mooi.”

Even wat anders dan ooit die heel volle, na een paar jaar alweer ontmantelde kelderpresentatie ‘Base’ met de topstukken in het Stedelijk Museum.
“Die tentoonstelling had ík gemaakt.”
Ze barst in lachen uit.

Eh…juist.
“Het was eigenlijk een idee van de toenmalige directeur Beatrix Ruf. Rem Koolhaas deed de vormgeving. Het was vol, maar ik vond het geweldig en we hebben toch ook heel positieve reacties gekregen van het publiek. Vooral jongeren en toeristen vonden het interessant. Maar het is ook fijn om een zaal in te richten met een paar kunstwerken die dan alle ruimte krijgen. Het is in ieder geval een stuk makkelijker.”

Paula Rego, ‘De Kussenman’. | Collectie: Kunstmuseum Den Haag

Verder gaat het, nog dieper het museum in. En weer duikt er een drieluik op, ‘De Kussenman’ van de Portugese kunstenaar Paula Rego (1935-2022). De aan haar gewijde tentoonstelling in 2021/2022 was een groot succes. Die paste in het beleid van de vorige directeur, Benno Tempel, om groten uit de moderne kunst naar Den Haag te halen en ook meer aandacht te besteden aan vrouwelijke kunstenaars. Met steun van vele fondsen kon het Kunstmuseum ‘De Kussenman’ verwerven.

Paula Rego. Ook uw keuze?
“Absoluut. Rego brengt hier een ode aan de kracht van vrouwen die zich niet laten onderdrukken. Het is dramatisch en poëtisch tegelijk, heel indringend. Hier loop ik elke dag wel een keer langs. Het is een fantastisch werk dat uitstekend bij de collectie past. We hebben hier zo’n 170.000 objecten. Er is nog niet geteld, maar ik schat dat minder dan tien procent door vrouwen is gemaakt. Daar doen we iets aan met dit soort prachtige aanvullingen van ons bezit.”

Het aanstaande kabinet lijkt niet veel op te hebben met cultuur. Is er actie nodig?
“De hele sector moet opstaan. Laten we kunst en cultuur betaalbaar houden, zodat ook mensen met een kleinere beurs een kaartje of een boek kunnen kopen. Ik ben niet iemand die vaak gaat demonsteren. Ik laat het liever hier zien, bijvoorbeeld met het programma ‘Stad naar het museum’, waarmee we mensen binnenhalen die hier soms nog nooit zijn geweest. Ik hoop dat dit museum met alle partners in deze gesegregeerde stad mensen met elkaar kan verbinden. Een zo groot mogelijke groep Hagenaars moet zich eigenaar voelen van dit museum.”

 

Curriculum vitae

Geboren: 14 januari 1971, Utrecht

Opleiding: Dwarsfluit en zang (vooropleiding Koninklijk Conservatorium), kunstgeschiedenis en filosofie (Universiteit van Amsterdam).

Carrière (selectie): Conservator Stedelijk Museum Amsterdam, 2009-2019; artistiek directeur Amsterdam Museum, 2019-2024; hoogleraar media en kunst in de museale praktijk, Universiteit van Amsterdam, 2018-heden.

Privé:
Heeft twee zoons en een vriend met drie dochters.

Standaardportret
Bekijk meer van