Recensie ‘Perceived Reality’, Kluster5: Naar de bioscoop om muziek te horen

Videoclips kennen we vooral uit de popmuziek, maar het Haagse gezelschap voor hedendaagse muziek Kluster5 maakte er één voor een heel album, dat ze dan ook een ‘visueel album’ noemen. De film van ruim een uur ging in première in Pathé Buitenhof. Het gezelschap hoopt op meer bioscoopscreenings.

Kluster5, waarin viool, piano, saxofoon, percussie en gitaar vertegenwoordigd zijn, vroeg twee componisten om werk te maken voor ‘Perceived Reality’. Gijs Besseling, die eerder ook voor ‘1984’ van het New European Ensemble tekende, regisseerde er vervolgens de film bij. Waar we meestal filmmuziek beschouwen als bijproduct van de cinematografie, is de situatie hier omgekeerd: de muziek is leidend.

Celia Swart

In de eerste helft van het tweeluik, ‘Elevation of Self-Validation’ van Celia Swart (1994), horen we een eenvoudig, met ruime tussenpozen herhalend motief, dat langzaam opbouwt tot een energiek ritmisch geheel, waarin de verschillende instrumenten nog steeds repetitieve elementen gebruiken.

Daarbij zien we violiste Isa Goldschmeding van het ensemble als influencer die met glamourfoto’s op social media razendsnel een sterrenstatus bereikt. Vaak zien we haar in een passpiegel met hetzelfde staande formaat als de telefoonschermpjes waarop haar leven zich steeds meer afspeelt. Het is een en al juwelen, champagne, dure jurken en bewonderaars, totdat zij haar eigenlijke passie volgt: vioolspelen. Dan haken de volgers af. De muzikale wervelwind verstomt en een klagelijk flageolet herinnert aan het oorspronkelijke motief. De hoorbare eenzaamheid, depressie en vervreemding die volgen, zijn met veel oog voor detail in beeld gebracht.

Jeugd in Georgië

Heel anders van opzet en toon is ‘1999 (Don’t you wanna go?)’ van Alexandre Kordzaia. De knipoog naar Prince in de titel heeft met de inhoud van het werk niets van doen. In zeven korte stukken blikt Kordzaia terug op zijn jeugd in Georgië.

Zijn zonnige herinneringen staan in schril contrast met de grimmige en instabiele situatie in 1999, toen hij zijn vaderland verliet. Dat blijkt ook uit de teruggevonden tapes die hij met zijn tante opnam. De als radio-uitzending opgezette verzonnen verhalen hebben vaak een duistere ondertoon. Deze opnames verweeft Kordzaia knap met de muziek, die even makkelijk jazz als techno of volksmuziek als invloed gebruikt. In de bijbehorende videobeelden zien we een even grote afwisseling: van duistere ontmoetingen in een bunkergang tot complete geanimeerde fantasiewerelden of oude videobeelden van kinderen met een vlieger in een korenveld.

Cd van Kluster5

‘Perceived Reality’ is op cd verkrijgbaar, maar komt met de beelden erbij pas echt tot zijn recht.

[Tekst gaat verder onder afbeelding.]

De beide stukken zijn totaal verschillend in sfeer en opzet, maar bestrijken hetzelfde thema: het verschil tussen de werkelijkheid en hoe we die beleven en zelf vervormen. Het is een goede keus geweest te beginnen met de intense, pijnlijke spanningsboog in het stuk van Celia Swart, waarna Alexandre Kordzaia de luisteraar onder vuur neemt met zijn bonte variété aan herinneringen en associaties. Een mooie en verrassende muzikale én filmische ervaring.

Kluster5, ‘Perceived Reality’, 7 Mountain Records. Gehoord en gezien: Pathé Buitenhof, 9 juni. Bij de cd is een code meegeleverd die online toegang biedt tot de film. Meer informatie: www.kluster5.nl

Onze redactie biedt u dit verhaal uit de Den Haag Centraal van donderdag 16 juni 2022 gratis aan. Wilt u meer Haags nieuws lezen? Klik hier voor alle verkooppunten. U kunt ook een (proef)abonnement nemen. U ontvangt DHC 10 weken voor slechts 10 euro.