Roland Verbiest’s avonturen in Congo: ‘sjoemelende matrozen en prostituees’
Ronald Verbiest, geestelijk vader van de Koninginnenach en nu ondernemer in Afrika, ontdekte tijdens een ‘Nuit Blanche’, een hallucinerende nachtelijke ceremonie, het geheim van Congo.
Vlak voor de Haags-Congolese ondernemer Roland Verbiest (61) terugkeert naar Congo vindt het gesprek plaats over zijn volgende maand verschijnende boek ‘Blauw hout – Het geheim van Congo’.
Zijn als captain’s cabin ingerichte Scheveningse pied-à-terre biedt uitzicht op het strand waar die avond Anouk zal optreden. “Na afloop heb ik hier een feestje.” Het aanrecht ligt volgestapeld met preien, vlees en andere ingrediënten voor een stevige Congolese stoofpot.
Dankzij de Haagse rockzangeres belandt het gesprek direct bij de Haagse Koninginnenach, een van zijn geesteskinderen. “Ik heb Anouk die legendarische negende editie in 1998 nog aangekondigd. Ik deed dat met een gedicht, vrij naar ‘Paradise regained’ van Marsman. ‘Het schip van de wind is klaar voor de reis, (…) Anouk, neem ons mee naar het Haagse paradijs.’ Waarna niet alleen Anouk inzette, maar meteen ook de chaos met massaal toestromende fans.”
Schaduwzijden
Dat succes zo zijn schaduwzijden kent, zou hij daarna nog vele malen aan den lijve ondervinden. Verbiest wil er niet te veel woorden aan vuilmaken. Hij kijkt vooral met plezier terug op de ‘mooiste evenementen van de wereld’, het Haganum-festival en de Ha-Schi-Ba en de free spirit van surfdorp F.A.S.T.
“Het waren dingen die je ruggenmerg krabben. En ik had nog veel meer plannen. Zoals de Magic Mile die de zee zou verbinden met een magnifieke jachthaven in de Binckhorst. Stel je voor: zeilboten door de stad! Of ‘Ballet de la Kermesse’, de kermis uit de tijd van stadhouder Maurits, terug op het Lange Voorhout.” Hij doet de afloop van zijn Haagse evenementengeschiedenis af met de opmerking dat hij geen politicus is. “Ik heb besloten er niet zuur over te doen en het me niet persoonlijk aan te trekken.”
Je zou kunnen zeggen dat ik in Congo de omstandigheden ben gaan zoeken om het eindelijk te schrijven.
In 2009 verhuist Verbiest naar Congo – het land in Centraal-Afrika waar hij tot zijn vierde levensjaar woonde – om er een onderneming te starten. Deze is gebaseerd op een plan van zijn broer Patrick. “Hij had het land voor zijn voormalige werkgever KPMG een aantal malen bezocht en zag er mogelijkheden voor een transportbedrijf. Ik heb welgeteld anderhalve seconde nagedacht voordat ik met een hartgrondig ‘ja!’ met hem een sprong deed in het diepe.”
Jongensdroom
De jongensdroom van de broers sneuvelt na twee jaar op de bikkelharde realiteit van corrupte agenten, ambtenaren en stelende werknemers. In het boek daalt hij eerst de trappen van deze teloorgang af, klap na klap, tot hij, gewend als ie toch was aan stress, getraumatiseerd raakte.
“Onze eerste vijf containers werden leeggeroofd. We waren blut, hadden honger en droegen de verantwoordelijkheid voor dertig werknemers met grote gezinnen.” Hij verhaalt met opmerkelijke blijmoedigheid over remschijven van vrachtauto’s die op de lokale markt vervangen bleken door plastic exemplaren.
Over een vrachtwagenchauffeur die het accuzuur uit zijn truck voor twee dollar verkocht. Over remsystemen die ineens slaolie bleken te bevatten. En vrachtauto’s die verrassend weinig lading hadden, ‘omdat ze vlak voor Kinshasa zo’n 15 ton bij “anderen” hadden gelost. Maar de kapotte achteras was wel voor mij’. Daarnaast agressie en zelfs arrestatie worden zijn deel in het gevaarlijke land waar de gemiddelde levensverwachting ruim twintig jaar minder bedraagt dan in Nederland.
Roland Verbiest beleeft een omslag
Vanaf hoofdstuk drie beleeft Verbiest een omslag. Hij weet op filosofische wijze het hoofd te bieden aan alle tegenslag. Verbiest zet zich over het negatieve heen en leert de schoonheid te zien van het bijzondere land en zijn inwoners. ‘s’habituer au rythme du pays’, noemt hij de intense, hartverwarmende uitdaging die eigenlijk nooit ophoudt te bestaan.
“Ik heb samen met Patrick voor een andere organisatieopzet gekozen. Jammer genoeg niet langer in gezamenlijkheid met de werknemers. Wij spreken getweeën af wát en leggen de anderen uit hóé. Mijn broer gaat over de vrachtauto’s en ik manage de twee boten op de rivier, met een overslagbedrijf in de haven.” Er werken intussen honderd man voor hem, met een contract, een premie voor hard werken en een medische verzekering voor het hele gezin.
Blauw hout
Tijdens de moeizame tochten over de Congorivier van bijna tweeduizend kilometer stroomopwaarts krijgt hij te maken met verstekelingen, sjoemelende matrozen, prostituees en andere wanhopige mensen op hun zoektocht naar overleven.
Hij maakt kennis met de complexe stammencultuur en -strijd, de magiërs. Ook leert hij de taal Lingala en ontdekt hij tijdens een ‘Nuit Blanche’, een hallucinerende nachtelijke ceremonie, het geheim van Congo. Zo vindt hij uiteindelijk het boek dat hij al in Den Haag bij zich droeg. “Je zou kunnen zeggen dat ik in Congo de omstandigheden ben gaan zoeken om het eindelijk te schrijven.”
Door de woordenschat van het Lingala te verrijken met behulp van gebaren en ritme wordt het een rijke taal
In oktober verschijnt ‘Blauw hout’ en aan het eind van dezelfde maand organiseert Roland Verbiest samen met Bralima. Dat is de Congolese dochteronderneming van Heineken, een groots evenement in Congo.
Lingala
Een storytellingavond voor honderden mensen waarop hij een vierhonderd jaar oude legende van de Ba Ngomba-stam in de authentieke taal Lingala zal vertellen. “Door die eeuwenoude legende aan te vullen met internationale literaire elementen van Edgar Allan Poe, Oscar Wilde en Baudelaire is het een reis door de literatuur geworden.”
Hij hoopt de mensen langs de Congorivier hiermee nieuwe trots te geven op hun taal waarvoor zij zich enigszins generen vanwege de beperkte vocabulaire. Zijn oude evenementenhart begint versneld te kloppen als hij vol bezieling zijn wens verwoordt. “Door de woordenschat van het Lingala te verrijken met behulp van stembuigingen, gebaren en ritme wordt het een rijke, zelfs muzikale taal. We plaatsen het evenement op YouTube en hopelijk volgen dan vanuit het hernieuwde zelfvertrouwen méér verhalen uit Congo.”
CV van Roland Verbiest
Geboren: 1957 in Kinshasa (Congo)
Opleiding: 1970-1976 Johan de Witt Atheneum; 1984, Bedrijfskunde Erasmus Universiteit
Carrière: Vanaf 1985 Doen-Evenementen; 1985-1997 uitgever maandblad Doen; vanaf 2010 general manager SPRL Grand Pousseur; oktober 2018, auteur ‘Blauw hout – Het geheim van Congo’
Privé: Ongehuwd
Ronald Verbiest, ‘Blauw Hout – Het geheim van Congo’ (368 pagina’s met kleurenfoto’s). Verschijningsdatum 15 oktober. Uitgeverij Elmar. Prijs: € 22,99.
