András Schiff betovert publiek met muzikale verrassingsreis
De Brits-Hongaarse meesterpianist Sir András Schiff betoverde en verleidde zijn publiek zondag in Amare met een veeleisend recital.
Meesterpianist András Schiff kan veel. En dan heeft hij ook nog eens humor. Als het enthousiaste publiek hem zondagavond in Amare voor de derde keer terug het podium op klapt, zijgt hij wederom neer op de pianokruk en speelt ‘Der Fröhliche Landmann’ van Schumann, bij ons beter bekend als het sinterklaasliedje ‘Hij komt, hij komt’. Gelach in de zaal. En dan is het klaar, na zo’n 2,5 uur muziek.
Wat een namiddag, doorlopend tot in de avond, was het! Schiff heeft zijn publiek hoog zitten, blijkt uit het verrassingsprogramma dat hij brengt. Zo doet hij het altijd overigens; hij beslist pas op het laatste moment wat hij gaat spelen. Met Bach begint het, want Bach is nu eenmaal het begin. Maar Schiff combineert muziek van de Thomascantor met stukken van Mozart. Bach was vijftig jaar na zijn dood zo goed als vergeten. Maar niet bij Mozart, die manuscripten raadpleegde en invloed van zijn grote voorganger onderging.
Bach in Potsdam
Schiff wijst al sprekend op verbanden. En illustreert soms staande bij de vleugel zijn woorden via de toetsen met een thema. Zo gaat het bijvoorbeeld bij ‘Ricercare a tre’ (BWV 1079). Bach was uitgenodigd om in Potsdam te komen spelen voor Frederik de Grote, behalve verlicht vorst ook componist en musicus. De koning gaf Bach en eigen thema op. Schiff laat het horen en verzucht: “Hadden we tegenwoordig nog maar politici en leiders die zulke thema’s kunnen bedenken.”
Bach kweet zich uiteraard superieur van zijn vorstelijke opdracht. Maar dan Mozart. Schiff speelt de ‘Fantasie in c klein’ (KV 475). Hé, daar is het thema van Frederik weer, een hommage dus aan Bach. Maar nu in een volledig andere, speelsere sfeer. De romantiek klopt al op deur. En zo dwingt Schiff het publiek op te letten en met hem op reis te gaan naar Potsdam en Wenen.
Hadden we tegenwoordig nog maar leiders die zulke thema’s kunnen bedenken
Geen gedraai of gewriemel aan de kruk, noch ander neurotisch gedoe bij Schiff. Hij gaat zitten en vangt aan. Hij speelt met een grote vanzelfsprekendheid. Geen noot gaat verloren onder zijn parelend touché en nergens is er hol effectbejag. De meester maakt geen muziek, hij ís muziek.
In het tweede deel van het concert wéér een verrassing. Haydn nu. Zwaar onderschat volgens Schiff. Hij speelt de ‘Sonate in c klein’ (Hob. XVI/33), mogelijk de eerste pianosonate die ooit is geschreven. Ook nu is er weer een verband en wel met zijn leerling Beethoven. “Van Haydn heb ik niets geleerd,” riep de jonge Duitser ooit uit, een boutade die hij veel later in zijn leven terugnam. Van hem klinken ‘6 Bagatellen’ (op. 126). Daarmee is het klaar, deze muziekles op het hoogste niveau.
Applaus en gejuich
Maar het publiek wil meer en dwingt met applaus en gejuich toegiften af. Bach komt opnieuw via de achterdeur binnen met het bekende eerste deel het ‘Italiaanse concert’ (BWV 971) en ook Mozart is er weer met iets bekends, deel 1 uit de ‘Sonata Facile’. Even ontspanning. En nog wil de volle zaal meer, waarop Schiff met het Schumann-grapje afscheid neemt.
- Gehoord, 9 februari, Amare. In de serie World Masterpianists volgen dit seizoen nog Maria João Pires (19 maart), Grigory Sokolov (3 juni) en Evgeni Kissin (21 juni).
