Oprichting publiek warmtebedrijf: warm aanbevolen of koude douche?
Het stadsbestuur wil de volgende stap zetten naar de oprichting van een publiek warmtebedrijf. Dat moet zorgen voor meer duurzame en betaalbare warmte, maar vooral over dat laatste leven de nodige zorgen.
Vorige week stond voor de tweede keer de oprichting van een Publiek Integraal Warmtebedrijf (PIW) op de agenda van de commissie Leefomgeving. Het college heeft al langer de wens (vooruitlopend op nieuwe wetgeving, zie kader) een warmtebedrijf op te zetten, omdat het een belangrijke bijdrage moet leveren aan de energietransitie. Warmtenetten, die warmtebedrijven aanleggen, zorgen gemiddeld voor 60 procent minder CO2-uitstoot dan cv-ketels op aardgas, aldus Milieu Centraal.
In die cijfers kunnen zo ongeveer alle partijen zich wel vinden, bleek tijdens het debat. Maar met name over de financiën, de betaalbaarheid voor huishoudens en de mate van zeggenschap die de gemeente krijgt in het toekomstige warmtebedrijf uitten raadsleden de nodige zorgen.
Het college wil 30 miljoen euro reserveren, waarmee de komende tien jaar 24.000 woningen aangesloten moeten worden op warmtenetten. De reservering van dat bedrag moet de andere betrokken partijen laten zien dat het de gemeente menens is, aldus wethouder Arjen Kapteijns (GroenLinks, energietransitie) in het commissiedebat. Het grootste deel van het geld, 23 miljoen euro, komt uit een potje dat bedoeld was voor het verduurzamen van woningen. Dat wordt deels opgevangen met rijksgeld, verzekerde de wethouder; vorige week werd bekend dat de gemeente 7,6 miljoen euro krijgt voor het isoleren van woningen.
Als we nu dit pad inslaan, wordt het heel moeilijk om terug te keren
Het publieke energiebedrijf EBN (Energie Beheer Nederland) en netwerkbedrijf NetVerder, dat deel uitmaakt van netbeheerder Stedin Groep, zijn de beoogde partners. Eerder lag ook de optie op tafel om met energie- en afvalbedrijf HVC in zee te gaan, maar dat gaat niet door. Een samenwerking met EBN en NetVerder ‘sluit beter aan bij de regierol die de gemeente wil hebben,’ staat te lezen in het voorstel van het college.
Schade
Die keuze kon rekenen op kritiek. Raadslid Constant Martini (Hart voor Den Haag) ziet NetVerder als een particuliere aannemer, en ‘een bedrijf dat winst wil maken hoort geen zeggenschap te hebben in een publiek bedrijf’. Noud Dumoulin (VVD) stelde dat ‘het blijft verbazen dat we ons toespitsen op één optie’. “Als we nu dit pad inslaan, wordt het heel moeilijk om terug te keren.”
Een van de risico’s, aldus het college in een bericht aan de raad, is dat ‘een exit niet mogelijk is zonder grote (financiële of publieke) schade voor de gemeente’. Een zin die bij Hinke de Groot (CDA) ervoor zorgde dat ‘alle alarmbellen van Amare gaan rinkelen’. “Dat begon ook met een paar miljoen, maar kostte uiteindelijk honderden miljoenen,” licht ze toe. “Er zijn nog gigantische risico’s bij de financiering van het warmtebedrijf.” Het financieringsplan moet de komende tijd worden opgesteld.
Kostenplaatje
En dan is er nog het kostenplaatje voor huishoudens. De hoogte van de aansluitkosten ‘heeft te maken met de businesscase’, aldus wethouder Kapteijns, en ‘zo ver zijn we nog niet. Maar een warmtenet moet minstens even betaalbaar zijn als een aardgasaansluiting. Als we dat niet kunnen doen, valt de hele bodem onder het warmtenet uit.’
Met de verkiezingen in zicht hoop ik dat de plannen toekomstbestendig zijn
Particuliere woningeigenaren kost het waarschijnlijk niet meer dan 5000 euro, antwoordde de wethouder eerder op vragen van de SP (de maximale kosten voor 2025 zijn volgens de Autoriteit Consument & Markt 5251,45 euro). Tijmen van Wijngaarden (SP) wees er bij de commissie op dat ‘veel mensen het lastig vinden dat bedrag neer te leggen’. Een schatting hoeveel van kosten uit de zak van particulieren zelf moet komen, is nog niet te maken, zegt een gemeentewoordvoerder. ‘Maar voordat er wordt beslist om een warmtenet aan te leggen, moet duidelijk zijn dat betaalbaarheid is geborgd, met concrete bedragen.’ Naast rijkssubsidies zijn ‘naar verwachting aanvullende middelen nodig om betaalbaarheid te garanderen’.
Elders in het land hebben particuliere warmtenetten tot (veel) hogere maandrekeningen geleid voor huishoudens. Maar er zijn verschillen tussen een particulier en een publiek warmtebedrijf, zegt de gemeentewoordvoerder. Omdat betaalbaarheid prioriteit is, streeft zo’n publiek bedrijf lagere rendementen na. Ook kan het goedkoper lenen dan een commercieel warmtebedrijf en wordt de koppeling met de gasprijzen op termijn losgelaten.
Informatiepositie
Wethouder Kapteijns zei tegen de commissie dat er geen ‘onomkeerbare stappen’ worden genomen zonder dat die voor komen te liggen bij de raad, maar verschillende partijen zijn daar nog niet gerust op. “Qua informatiepositie zijn we als raad nog steeds niet waar we willen zijn,” zegt VVD’er Dumoulin. “Je vraagt de raad 30 miljoen euro vast te leggen, terwijl de businesscase nog moet volgen.” De Groot van het CDA onderschrijft dat en wijst daarnaast op de gemeenteraadsverkiezingen in maart volgend jaar. “Dit is een groot voorstel, dat veel geld kost. Na de verkiezingen komen alle plannen weer op tafel, dan hoop ik wel dat dit toekomstbestendig is.” Omdat het een reservering betreft, behoeft de daadwerkelijke investering na de verkiezingen opnieuw instemming van de gemeenteraad.
In november buigt de huidige raad zich over het voorstel en stemt het over de reservering van 30 miljoen euro en over de al dan niet ‘nadere uitwerking van een lokaal Haags publiek integraal warmtebedrijf’. Bij een positief oordeel zet de gemeente de gesprekken met de twee beoogde partners voort.
In de Eerste Kamer wacht de Wet collectieve warmte momenteel op goedkeuring. Die wet moet gemeenten meer sturing geven in de warmtetransitie, waarin huizen van het gas af gaan en op meer duurzame wijze verwarmd worden. Volgens de wet moeten warmtebedrijven voor minstens 51 procent eigendom zijn van publieke partijen, zodat die het beleid (mede) kunnen bepalen en kosten kunnen beheersen.
