Gastcolumn Jan Pronk: ‘Bestuurders gezocht’

Oud-VVD raadslid en bestuurskundige Jan Pronk schrijft een gastcolumn voor de DHC-podcast ‘Wegwijs in het IJspaleis’ over de formatie. Deze week: waar nieuwe wethouders aan moeten voldoen, naast politieke ervaring en loyaliteit.

Door

De lijstjes liggen waarschijnlijk al klaar. Hoewel op het stadhuis momenteel absolute stilte heerst over de formatie, zouden we zomaar in de komende twee weken witte rook kunnen hebben. Dan moeten we het gaan hebben over de poppetjes. Na twee maanden om elkaar heen draaien zijn VVD, CDA, D66, PvdA en GroenLinks nu iets meer dan een maand inhoudelijk in gesprek. Stel dat het lukt er voor het reces uit te komen, aan welke criteria moeten nieuwe wethouders eigenlijk voldoen?

In de politiek geldt als eerste vereiste vaak een lidmaatschap van de betreffende politieke partij. Daarmee wordt de vijver van geschikte kandidaten aanzienlijk verkleind. Vaak moet je ook nog genoeg dienstjaren hebben gemaakt. Gebleken geschiktheid bestaat daarbij meestal uit bewezen loyaliteit aan de partij, voldoende meters hebben gemaakt in de partijrangen door middel van vrijwilligerswerk en flyeren, en bewezen hebben de politieke druk van een zware functie in de spotlight aan te kunnen. Daarnaast is minstens zo belangrijk wie het gegund wordt zo’n mooie baan te doen. De vraag is dus hoe een kandidaat ligt in de fractie, bij de partijtop en de achterban.

Spel

Ik zou graag een tweetal criteria willen toevoegen. Snappen hoe het spel werkt, vergroot de kans op politiek overleven en succes boeken aanzienlijk, maar is niet voldoende. Het eerste criterium is kennis van het betreffende beleidsterrein. Als een wethouder niets weet van het dossier waar hij of zij op komt, wordt de afhankelijkheid van inhoudelijk deskundige ambtenaren te groot. Om te overleven in de raad tijdens ingewikkelde debatten leunt een wethouder dan vaak volledig op ambtenaren om antwoorden te kunnen geven. Voorgelezen door in de haast gemaakte ambtelijke notities of, pijnlijker, ter plekke gesouffleerd door adviseurs.

Durf af te wijken van een benoeming op basis van loyaliteit, als bedankje voor bewezen diensten of simpelweg omdat iemand partijleider is

In zo’n situatie spreekt de wethouder de taal van de ambtenarij en is hij meer een commerciële verkoper van ambtelijke ideeën dan een politiek zwaargewicht dat zijn ambtelijke diensten inhoudelijk sturing weet te geven en durft tegen te spreken. Kortom, om de macht van de ambtenarij in evenwicht te houden met de politieke koerswensen is kennis van de dossiers voor een wethouder onmisbaar.

Fouten mogen maken

Voeg daar leidinggevende ervaring buiten de politiek aan toe. Omgang met politici, topambtenaren, de staven op het stadhuis,  pers en inwoners vraagt om ervaring in hoe je organisaties aanstuurt en mensen beïnvloedt, voor je wint en motiveert. Hoe je een strategie bepaalt en beleid maakt, hoe je omgaat met conflicten, met crisis, en successen viert en deelt. Lid zijn van een politieke partij en je daarin omhoog werken is echt een ander spel dan de bagage benodigd om succesvol een complexe stad en een complex stadhuis te kunnen besturen. Een carrière opgebouwd in de maatschappij waarin je fouten hebt mogen maken, je hebt geleerd en jezelf hebt ontwikkeld en bent komen bovendrijven, is daarom een belangrijk selectiecriterium.

Voldoende dossierkennis en leidinggevende ervaring buiten de politiek zijn naar mijn idee onmisbaar, naast uiteraard de ervaring in de politiek. Afgelopen ronde was een aantal van de zittende wethouders niet door deze selectiecriteria heen gekomen, en niet zonder reden, zo is gebleken na vier jaar. Laten we hopen dat politieke partijen zich in de huidige selectieronde professioneel opstellen in de werving en selectie van hun wethouderskandidaten. Durf daarbij af te wijken van benoeming op basis van loyaliteit, ‘omdat het iemands beurt is’, als bedankje voor bewezen diensten in de partij of simpelweg omdat iemand partijleider is. De opgaven waarvoor Den Haag staat, zijn zwaar. Kies daarom, in het belang van de stad, voor kwaliteit.

 

Deze column is geschreven door Jan Pronk, bestuurskundige en voormalig raadslid van de VVD. Hij doet dit in het kader van de podcast ‘Wegwijs in het IJspaleis’ over de nasleep van de gemeenteraadsverkiezingen. Luister nu aflevering 11: ‘Een beetje integer’, waarin we deze column bespreken. Vragen of opmerkingen? Mail naar podcast@denhaagcentraal.net.

 

Standaardportret
Bekijk meer van