Smaakmakers over de formatie: Tobias Dander (D66) [Deel 2]
In de DHC-serie ‘Smaakmakers van de formatie’ becommentariëren insiders van buitenaf de onderhandelingen. Deel 2: een gesprek met Tobias Dander, voormalig fractievoorzitter van D66 die in februari 2016 afscheid nam. Over marketingtrucs, het debacle-Rachid en vooral: het gebrek aan urgentie als het gaat om duurzaamheid.
“Er is leven na de politiek. Dat is het goede nieuws.” Tobias Dander, oud-fractievoorzitter en raadslid voor D66, zit monter aan een tafel in het filmhuiscafé. Hij werkt als adviseur en tekstschrijver, met name op het gebied van duurzaamheid. Dat is ook het onderwerp dat hem zorgen baart: “Het rijk laat gemeentes in de steek, qua geld en qua duidelijkheid. Maar in Den Haag ontbreekt ook het gevoel van urgentie dat nodig is. Daarnaast moeten er ook geld, mankracht en politieke wil zijn.” Maar daar twijfelt hij juist aan. “De meerderheid denkt ‘het komt wel’, of wacht op nieuwe technieken. Maar die tijd hebben we gewoon niet. Het is al één minuut over twaalf. Je moet nú stappen nemen.”
Hoe doet D66 het zonder jou?
“Ja, …” Dander denkt na. “Ze hebben het heel moeilijk gehad met het debacle-Rachid (Guernaoui, het D66-raadslid dat na een mislukte poging wethouder te worden uit de partij stapte). Die tomeloze ambitie van Rachid, blinde ambitie kun je wel zeggen, zat er al langer in. Maar dat het zó uit de hand zou lopen, had ik niet verwacht. Dat hij zich dan aansluit bij Groep de Mos… Dat geeft aan: het gaat hem om zijn ambitie om wethouder te worden. Daar doet hij zelfs dit voor. Ik vind het echt verraad. In ieder geval van D66, en eigenlijk denk ik ook wel van zijn idealen. Maar misschien heeft hij die nooit gehad.”
Nu zit D66 samen met Groep de Mos aan de onderhandelingstafel, plus GroenLinks en de VVD. Hoeveel kans geef je ze om eruit te komen?
“Nou, best wel veel. Ik denk wel tachtig, misschien negentig procent. Er zijn niet zo heel veel alternatieven. Misschien hoop ik ook wel dat het gaat lukken.”
Wat Guernaoui gedaan heeft, vind ik echt verraad.
Wat maakt het moeilijk?
“De spanning in deze constellatie zit bij GroenLinks. Er is weinig of geen geld, dus de vraag is wat je kunt doen en wie wat kan krijgen. Normaal is het zo dat je de pijnpunten en de winstpunten verdeelt. Iedereen krijgt één of twee duidelijke winstpunten. GroenLinks moet zorgen dat zijn winstpunten heel concreet zijn. Het liefst concrete dingen, anders heb je kans dat de boel in gedoe verzandt.”
Waarom is het vooral voor GroenLinks een probleem?
“GroenLinks is het linkse buitenbeentje. En de partij hinkt altijd een beetje op twee gedachten: een rode en een groene kant, een sociale en een duurzame. Ik denk dat de sociale kant sterker is dan de duurzame. Maar die heeft het juist moeilijk met de VVD en Groep de Mos.”
Populistische benadering
Hoe zit het met Groep de Mos?
“Het is de vraag wat ze nou precies willen. En voor de andere drie geldt: wat kunnen ze precies verwachten? De Mos heeft een hele populistische benadering van thema’s: één belang eruit pakken en dat heel groot maken. Daar maak je vrienden mee. Maar wat nou als er in dezelfde straat iemand is met een tegengesteld belang? Het zal spanning blijven geven.”
Wat wordt een pijnpunt voor D66?
“Het zou zomaar kunnen dat er vanwege het tekort geld bij onderwijs wordt weggehaald.”
Er is een duidelijke groene trend, dus als de VVD het niet oppakt, komen ze buitenspel te staan met de PVV.”
Duurzaamheid is uw onderwerp. Maar Richard de Mos heeft het klimaatpact niet ondertekend. Kan hij eromheen?
“Je ziet hoe de sfeer is bij Groep de Mos. Ze maken het klimaat een beetje belachelijk. Het zal een groot discussiepunt zijn in de onderhandelingen, maar De Mos zal het pact niet tekenen. Want in hun ogen is dat volgens mij een zwaktebod.”
Grote schaal verduurzamen
Wat moet er qua klimaat concreet gebeuren?
“Je moet op grote schaal verduurzamen. Er moet een X-aantal fte’s bij als duurzaamheidsambtenaar, zoveel miljoenen om zaken te doen en dan een aantal concrete doelen. Misschien is na één jaar de eerste wijk voor de helft gasvrij. Er gaat sowieso weerstand komen, dus als je de politieke wil niet toont, gaat het niet gebeuren.”
De VVD zorgde er eerder bijvoorbeeld voor dat de tweede parkeervergunning goedkoper werd. Is het frustrerend dat die partij nu ineens wél groen is?
“De VVD heeft anderhalf jaar geleden een draai gemaakt. Boudewijn (Revis, VVD-leider, red.) zei: ‘We hebben onszelf opnieuw uitgevonden en we zijn nu duurzaam.’ De onderhandelingen zijn voor hen de testcase. Was het een marketingtrucje? Of gaan ze hun groene profiel verzilveren? Ik ben benieuwd. Er is een duidelijke groene trend, dus als ze het niet oppakken, komen ze buitenspel te staan met de PVV.”
Er is dus een daadkrachtige wethouder duurzaamheid nodig.
“Ja, de laatste twee (Joris Wijsmuller van de HSP en Rabin Baldewsingh van de PvdA, red.) vielen erg tegen. Je moet een wethouder hebben die zich de blaren op de tong kletst naar de ontwikkelaars. ‘Zonder die duurzaamheidsmaatregelen gaan we het je moeilijk maken, vertragen of iemand anders vragen.’ Dat kun je lief zeggen of bijna als dreigement. Joris had dat gewoon bij alle projecten moeten doen. Ook de woningcorporaties hebben soms een schop onder de kont nodig om iets extra’s te doen.”
De meest liberale van het stel
Als deze onderhandelingen klappen, is de variant over rechts met het CDA dan een optie?
“Dat past goed bij Groep de Mos en de VVD. Maar dan heeft D66 een probleem. Dan zijn ze de meest liberale van het stel en ook de meest duurzame. Dus het wordt een dilemma. Nee, dat is niet het droomscenario.”
Maar het klapt dus niet op de vertrouwenskwestie met Rachid en de partijfinanciën van De Mos?
“Dat maakt het ingewikkelder, maar het klapt er niet op. Het doet een beroep op de professionaliteit van iedereen aan tafel. De kans is groot dat het wel steekt. Zeker omdat je weet: die wethouderspost is precies waar het hem om te doen was. Rachid moet het zelf ook managen. Als je met vier partijen iets wilt doen, moet je naar elkaar toe bewegen en nederig zijn. Af en toe wat slikken.”
