Iedereen in een Mondriaan
‘Je moet nu naar beneden komen, er staat er weer een’
Klik klak, klik klak. De hakken van haar rode pumps maken bij elke stap een klein, fel, hard geluid tegen de grond. Dat haar voeten veel te klein zijn, deert de achtjarige Ulrike Kolk uit Leiden niet. Met een abstract jurkje dat ze net van het kledingrek heeft gegrist, stapt ze als een volleerd mannequin door de ‘photobooth’ van het Gemeentemuseum. Als haar vader een foto maakt, staat ze even stil, en loopt daarna met de handen in de zij weer terug. In haar kielzog zusje Bodil (4) die schaterend achter haar aan loopt in haar rood, geel en blauw geblokte outfit, matchend met de achtergrondkleuren van het hokje. Madelief Hohé, conservator van de modeafdeling, kijkt vanaf een afstand geamuseerd toe en pakt haar eigen mobiel om een foto te maken. “Het is altijd weer afwachten of iets aanslaat, volgens mij is dat dit keer goed gelukt.”
Door Annerieke Simeone
Het mocht allemaal wat losser tijdens de vakantie had directeur Benno Tempel tegen Hohé gezegd. Met één restrictie: de zomerexpositie ‘Fashion in Style’ moest wel een link hebben met de overzichtstentoonstelling over Piet Mondriaan. Voor Hohé geen probleem. De abstract-geometrische beeldtaal van De Stijl-kunstenaar uit de jaren 20 inspireerde de afgelopen decennia heel wat modeontwerpers. De meest iconische, de Mondriaan-jurk van de Franse couturier Yves Saint Laurent (YSL) uit 1965, hangt bij de ingang. Hohé: “Voor zijn collectie flirtte Yves Saint Laurent met verschillende beeldende kunstenaars, zoals ook Serge Poliakoff en Kazimir Malevitsj, maar de primaire kleurvlakken en lijnenspel van Mondriaan sprongen het meest in het oog. Het was natuurlijk vrij nieuw wat Saint Laurent deed: een schilderij naar een kledingstuk kopiëren.”
Jurkje
Dat zag Vogue ook in, het modeblad zette het jurkje op de cover. Mede daardoor werd de collectie een internationaal succes. Het Gemeentemuseum stuurde de outfits destijds terug naar de ontwerper, en jarenlang had alleen het Rijksmuseum een exemplaar. Maar ja, als je het museum bent waar Mondriaan zo’n grote rol speelt, kun je natuurlijk niet achterblijven. En dus kocht Tempel in 2015 alsnog een jurkje uit een privécollectie in Zuid-Frankrijk voor 5.500 euro.
Bij de ingang van de tentoonstelling hangt ook de inmiddels bekende zwart-wit foto uit 1966 waarop drie medewerkers van het Gemeentemuseum gekke houdingen aannemen in de YSL-jurkjes. “Dat was tijdens de lezing van kostuumconservator Joop van Eijkern-Balkesteijn,” vertelt Hohé. “De dames hadden geen idee dat het zo druk zou worden, daarom verzonnen ze maar een soort act waarbij ze diverse poses aannamen.” De betrokkenen, nu op leeftijd, zijn geïnterviewd en te beluisteren op video.
Het idee van YSL om een kledingstuk op te bouwen uit een lijnenspel sloeg aan. In de jaren 60 werd het meteen gekopieerd. Zo maakte het Duitse confectiehuis Zollner het jaar erop een ‘Young dress’, van katoen en kunststof. Met beige en witte vlakken, iets ingetogener qua kleurgebruik dus dan de schepping van de Franse grootmeester.
De grote, kleurige vlakken pasten qua esthetiek ook goed bij de jaren 80. Zelfgebreide Mondriaan-truien waren een hype. Het Gemeentemuseum zette dit voorjaar een oproep op Facebook, maar Hohé vertelt dat mensen ook uit zichzelf mét trui naar de overzichtstentoonstelling kwamen. “Dan riep er weer een collega tegen me: Madelief, je moet nu naar beneden komen, er staat er weer een. Zo leuk dat mensen zich speciaal hiervoor kleden.” Ze wijst de truien aan die op een witte achtergrond hangen met daarbij een foto van de eigenaar. “Die trui is door zijn moeder gemaakt, deze door zijn vrouw.” De eerste man die een Mondriaantrui heeft gemaakt kan zich dus nog melden bij het museum.
Maar er waren genoeg mannelijke ontwerpers die aan de slag gingen met de vrolijke kleurvlakken. Zoals Frans Molenaar, die bevriend was met veel beeldende kunstenaars als Peter Struycken, Bob Bonies en Ad Dekkers. En Peter Rozemeijer die furore maakte met zijn bijzonder geconstrueerde mantels, voortbordurend op De Stijl. Natuurlijk ontbreekt ook de Haagse mode-ontwerper Michael Barnaart van Bergen niet in dit rijtje. De Mondriaan-jurk die hij in 2011 maakte, speelde afgelopen juni nog een belangrijke rol in de voorstelling ‘Movement’ in het Kurhaus.
Het populaire Haagse modecollectief Das Leben am Haverkamp dat twee weken geleden nog de Amsterdam Fashion Week opende, mocht ‘Fashion in Style’ vormgeven. Zij gaven de uitgekozen creaties van de ROC Mondriaan-studenten een mooi podium en bedachten nog een grappig doe-het-zelf ontwerp: een tasje of rugzak die de bezoeker zelf kan Mondrianiseren. Helemaal af met die Mondriaanpumps bij de uitgang.
Fashion in Style, t/m 13 augustus, www.gemeentemuseum.nl
Drie medewerkers van het Nederlands Kostuummuseum in jurken van Yves Saint Laurent, herfst/wintercollectie 1965, in het Gemeentemuseum Den Haag, 1966.
Abonnee worden van DHC? Klik hier
